O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Mehnat xavfsizligi 
- bu shunday mehnat sharoitiki, bunday ishlab 
chiqarishda ishchilarga zararli va xavfli omillarning ta‘sirini butunlay 
oldi olingan bo‗ladi. Ishlab chiqarish sharoitida odamlar ishlab 
chiqarishning fizik va kimyoviy omillaridan jarohatlanadi. 
Monotoniya - 
bu konveyer mehnat shaklidan kelib chiqqan salbiy 
oqibatlardan biri bo‗lib, o‗z navbatida tez-tez toliqishga va 
asabiylashishga olib keladi. 
Nomenklatura
- muayyan belgi, xususiyatiga ko‗ra sistemaga 
solingan nom va so‗zlar ro‗yxatidir. 
Noksosfera -
har doim va davriy ravishda sodir bo‗lib turadigan 
xavfli joyi. 
Ofat
– odatdagi hayot tarzining keskin buzilishi, odamlarning 
muhofazaga, kiyim-boshga, tibbiy va ijtimoiy yordamga muhtoj 
bo‗lishiga olib keladigan halokatli vaziyat. 
Portlash
– oqibatida texnogen favqulodda vaziyat sodir bo‗lishiga 
olib kelishi mumkin bo‗lgan yoki olib keladigan zarb to‗lqini hosil 
bo‗ladigan va tarqaladigan, cheklangan hajmdagi katta miqdordagi 
energiyaning ajralib chiqishi hamrohlik qiluvchi fizik va kimyoviy 
aylanishlarning tez kechuvchi jarayoni. 
Ruhiy tayyorgarlik
- bu odamlarda ruhan chidamlilikni 
shakllantirish yoki qo‗yilgan vazifalarni bajarish, xavfli vaziyatlarda 
fidokorona harakat qilish qobiliyatini kuchaytirishdagi xislatlarini hosil 
qilish demakdir. 
Sel 
- tog‗ daryolari o‗zanlarida to‗satdan yuzaga keluvchi katta 
hajmdagi tog‗ jinslari bo‗laklari, xarsanglar va suv aralashmasidan iborat 
vaqtinchalik shiddatli oqim.
 

---

374 
Suv toshqini
- qor erishi, jala (kuchli yomg‗ir), suvning shamol 
yordamida haydab kelinishi, muz bo‗laklarining tiqilishi va boshqa 
holatlarda daryo, ko‗l yoki dengiz suvlari sathining keskin ko‗tarilishi 
oqibatida quruqlikning anchagina qismini suv ostida qolishi.