O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

GLOSSARIY 
Avariya
– aniq bir hudud yoki obyektda odamlarning hayoti, 
sog‗lig‗i va mol-mulkiga tahdidni yuzaga keltiruvchi va binolarning, 
inshootlarning, asbob uskunalarning va transport vositalarining 
shikastlanishiga, ishlab chiqarish va transport (yuk tashish) jarayonining 
buzilishiga hamda odamlar sog‗lig‗iga, shuningdek atrof tabiiy muhitga 
zarar etishiga olib kelishi mumkin bo‗lgan xavfli texnogen hodisa. 
Adaptatsiya, moslashuv
– organizmning tashqi muhitning 
o‗zgarayotgan sharoitiga moslashuvchanligi. 
Aholi muhofazasi
– tabiiy ofatlar, texnogen avariya va 
halokatlarning real xavfi tug‗ilganda odamlar hayoti va sog‗lig‗iga 
tahdidni bartaraf etish va kamaytirishga yo‗naltirilgan, joyi, vaqti, 
o‗tkazilishi, maqsadi, imkoniyatlariga ko‗ra o‗zaro aloqador chora-
tadbirlar majmui. 
Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza 
qilish
- favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish 
choralari, usullari, vositalari tizimi, sa‘y-harakatlari majmui. 
Atrof tabiiy muhit
– insonning yashash va ishlab chiqarish 
muhiti; insonga bevosita va bilvosita ta‘sir ko‗rsatadigan, sof tabiiy 
muhit elementlarining jami. 
Atoniya – 
bachadon mushaklarining qisqarish qobiliyatining 
yo‘qolishi
 
Birinchi tibbiy yordam
– shikastlanish joyida asosan o‗ziga va 
o‗zaro yordam tartibida, shuningdek avariya-qutqaruv ishlari 
qatnashchilari (yoki tibbiy xodimlar) tomonidan ro‗yxatdagi va qo‗l 
ostidagi mavjud vositalardan foydalangan holda amalga oshiriladigan 
tibbiy tadbirlar majmui. 
Gipotsentr
– zilzila o‗chog‗ining markaziy nuqtasi. 
Gomosfera 
- ko‗rilayotgan faoliyat jarayonida insonning turgan 
joyi. 
Dovul 
- tezligi 120 km/s, er yuziga yaqin joyda 200 km/s ni tashkil 
etuvchi shamol.