O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Mustahkamlash uchun savollar 
I Fuqarolami FM ga o'qitishning prinsiplari nimalardan iborat? 
2
Fuqarolami FM ga o 
u 
qitishda qanday uslublar qo'llaniladi? 
3
Fuqarolami FM ga tayyorlash qanday tartibda amalga 
oshiriladi va ulaming xususiyatlari qandav'? 
4
Fuqarolar muhofazasining amaliy mashg'ulotlari necha turda 
o'tkaziladi? 
SHARTLI BELGILAR: 
FHK - Favqulodda holat komissiyasi 
FM - Fuqarolar muhofazasi 
FV - Favqulodda vaziyat 
FVV - Favqulodda Vaziyatlar vazirligi 
FVDT - Favqulodda Vaziyatlar Davlat Tizimi 
RQQM - Respublika qidiruv - qutqaruv markazi 
TJFB - Turarjoydan foydalanish boshqarmasi 
MM-I - Małoli maska 
PVX - Polivinil xlorid 
EP - Evakuatsiya punkti 
RSB - Radiatsiyadan saqlovchi boshpana 
SHD-2 - Shaxsiy dorixona 
RQ - Radiatsiyaga qarshi 
KTQ - Kimyoviy ta'sirlarga qarshi 

---

358 
SHKP-8 - Shaxsiy kłmyoviy paket 
KTZM - Kuchli ta'sir etuvchi zaharli kimyoviy moddalar 
QBTI - Qutqaruv va birlamchi tiklov ishlari 
IES - Issiqlik elektr stansiyasi 
RS -Radiatsiyadan Saqlovchi 
VPXR - Kimyoviy razvedkaning qo'shin asbobl 
PXR-MV - Meditsina va veterinariya xizmatlari-kimyoviv 
razvedka asbobi 
BHK - Bolałar himoya kamerasi 
SHB-I - Resperator (bir marotaba ishlatiladigan) 
R-2 — Resperator 
ZM — Zaharli moddalar 
RM — Radioaktiv moddalar 
O'z.R FVV - O'zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar 
Vazirligi 

---

359 
TEST SAVOLLARI. 
savollar 
Javoblar 
A 
V 
S 
D 
HFX fanining 
asosiy 
vazifalari? 
hamma 
javoblar 
to‗g‗ri 
kasb kasallik 
larini 
kamaytira 
digan 
uslublarni 
ishlab 
chiqish 
jaroxatlanganla
rga birinchi 
tibbiy yordam 
ko‗rsatishni 
o‗rgatish 
mehnatda 
baxt siz 
xodisalar 
ning oldini 
olish chora-
tadbirlari ni 
o‗rganish 
«Hayot 
faoliyati 
xavfsizligi» 
fani tuzilish 
jihatdan 
nechta 
bo‗limdan 
tashkil 
topgan? 
4 ta 
bo‗limdan 
5 ta 
bo‗limdan 
2 ta bo‗limdan 3 ta 
bo‗limdan 
Xavflarning 
kelib chiqish 
tabiatiga 
ko‗ra turlari? 
tabiiy, 
texnogen, 
antropogen, 
ekologik 
fizikaviy, 
biologik, 
kimyoviy 
lokal, mahalliy, 
milliy, global 
tasodifiy, 
shid datli, 
mo‗tadil, 
ravon 
Xavflarning 
ta‘sir 
xususiyatiga 
ko‗ra turlari? 
fizikaviy, 
kim yoviy, 
biologik va 
psixofiziolo
gik 
lokal, 
mahalliy, 
milliy, 
global 
tabiiy, 
texnogen, 
antropogen, 
ekologik 
tasodifiy, 
shiddatli, 
mo‗tadil, 
ravon 
Xavflarning 
ta‘sir 
doirasiga 
ko‗ra turlari? 
lokal, 
mahalliy, 
milliy, 
global 
fizikaviy, 
kimyo viy, 
biologik, 
termik va 
psixo 
fiziologik 
tabiiy, 
texnogen, 
antropogen, 
ekologik 
tasodifiy, 
shid datli, 
mo‗tadil, 
ravon 
Xavflarning 
keltiruvchi 
zarariga ko‗ra 
turlari? 
ijtimoiy, 
iqtisodiy, 
texnik, 
siyosiy 
tabiiy, 
texnogen, 
antropogen, 
ekologik 
lokal, mahalliy, 
milliy, global 
fizikaviy, 
kim yoviy, 
biologik va 
psixofiziolo 
gik 

---

360 
Xavflarning 
ta‘sir etish 
tezligiga 
ko‗ra turlari? 
tasodifiy, 
shiddatli, 
mo‗tadil, 
ravon 
lokal, 
mahalliy, 
milliy, 
global 
fizikaviy, 
kimyo viy, 
biologik, 
termik va 
psixofiziologik 
tabiiy, 
texnogen, 
antropogen, 
ekologik 
Xavflarning 
kelib chiqish 
sohasiga 
ko‗ra turlari? 
turmushda, 
sportda, 
trans portda, 
ishlab 
chiqarishda, 
urush yoki 
tabiiy ofat 
natijasi da 
lokal, 
mahalliy, 
milliy, 
global 
tabiiy, 
texnogen, 
antropogen, 
ekologik 
fizikaviy, 
kimyoviy, 
biologik, 
termik va 
psixofizio 
logik 
Gomosfera 
tushunchasi 
nimani 
bildiradi? 
insonning 
faoliyat 
jarayonida 
turgan o‗rni 
insonning 
mehnat 
faoliyati 
jarayonidagi 
xavfli joy 
insonning 
mehnat 
faoliyati 
jarayonidagi 
xavfsiz joy 
xavflarni 
bartaraf 
etish joyi 
Noksosfera 
tushunchasi 
nimani 
bildiradi? 
insonning 
meh nat 
faoliyati 
jarayonidag
i xavfli joy 
insonning 
faoliyat 
jarayonida 
turgan o‗rni 
insonning 
mehnat 
faoliyati 
jarayonidagi 
xavfsiz joy 
xavflarni 
bartaraf 
etish joyi 
Shovqin deb 
nimaga 
aytiladi? 
Bir qancha 
tovushlarnin
g tartibsiz 
qo‗shilishi 
20 dan 
20000 
gersgacha 
(gs) bo‗lgan 
tebranishlar
ga 
20 gersdan 
past bo‗lgan 
tebranishlarga 
1 gersdan 
100 
gersgacha 
bo‗lgan 
tebranishlar
ga 
Ishlab 
chiqarishdagi 
xavfli 
omillar? 
muayyan 
bir 
sharoitda 
inson 
sog‗ligiga 
zarar 
keltirishi 
yoki 
organizmni 
halokatga 
tabiat-
iqlimga 
bog‗liq 
hamda 
insonning 
kas biy 
faoliyatiga 
ta‘sir 
etuvchi 
omillar 
zaharlanish va 
kasalliklarning 
paydo bo‗lishi, 
kasallanishnin
g ortib 
ketishiga olib 
keluvchi 
omillar 
insonning 
ish 
faoliyatiga 
salbiy ta‘sir 
ko‗rsatishi 
yoki biror-
bir kasal 
likka olib 
kelishi 
mumkin 

---

361 
olib kelishi 
mumkin 
bo‗lgan 
omillar 
kiradi 
bo‗lgan 
omillar 
Ishlab 
chiqarishdagi 
zararli 
omillar? 
insonning 
ish 
faoliyatiga 
salbiy ta‘sir 
ko‗rsa tishi 
yoki biror-
bir 
kasallikka 
olib kelishi 
mumkin 
bo‗lgan 
omillar. 
tabiat-
iqlimga 
bog‗liq 
hamda 
insonning 
kasbiy 
faoliyati ga 
ta‘sir 
etuvchi 
omillar 
kiradi 
zaharlanish va 
kasalliklarning 
paydo bo‗lishi, 
kasallanishnin
g ortib 
ketishiga olib 
keluvchi 
omillar 
muayyan 
bir 
sharoitda 
inson 
sog‗ligiga 
zarar 
keltirishi 
yoki 
organizmni 
halokatga 
olib kelishi 
mumkin 
bo‗lgan 
omillar. 
Ishlab 
chiqarish 
muxitidagi 
xavfli va 
zararli 
omillar 
guruhi? 
fizikaviy, 
kimyoviy, 
biologik va 
psixofi-
ziologik 
fizikaviy, 
kimyoviy, 
biologik, 
lokal 
tabiiy, 
kimyoviy, 
biologik, 
tabiiy, 
texnogen, 
ekologik 
Faoliyat 
xavfsizligini 
ta‘minlash 
tamoyillari? 
yo‗naltiruvc
hi, texnik, 
tashkiliy, 
boshqaruv 
yo‗naltiruvc
hi, texnik, 
tashkiliy, 
huquqiy 
yo‗naltiruvchi, 
texnik, 
huquqiy, 
boshqaruv 
huquqiy, 
texnik, 
tashkiliy, 
boshqaruv 
O‗zR 
―Yong‗in 
xavfsizligi 
to‗g‗risida‖gi 
qonuni? 
30 sentyabr 
2009 yil, 6 
ta bo‗lim, 40 
moddadan 
iborat 
15 dekabr 
2000 yil, 6 ta 
bo‗lim, 31 
moddadan 
iborat 
26 may 2000 
yil, 4 ta bo‗lim, 
23 moddadan 
iborat 
31 avgust 
2000 yil, 5 
ta bo‗lim, 28 
moddadan 
iborat 
Texnika 
xavfsizligi 
tushunchasi? 
ishlab 
chiqarishda 
texnika xav 
fsizligini, 
uning oldini 
ishlab 
chiqarishda 
ishchilarga 
zararli va 
xavfli 
odamlarni 
elektr toki, 
elektr yoyi, 
elektrmagnit 
may donining 
odamlarning
, yuridik va 
jismoniy 
shaxslar 
mol-

---

362 
oladigan 
tashkiliy 
chora-
tadbirlar va 
texnika 
vositalari 
sistemasi 
omillarning 
ta‘ sirini 
butunlay 
oldini olish 
zararli va xavfli 
ta‘siridan 
muhofaza 
qilishni 
ta‘minlaydigan 
tashkiliy va 
texnik chora-
tadbirlar 
sistemasi 
mulkining, 
shuningdek 
atrof tabiiy 
muhitning 
yong‗inlarda
n himoyalan 
ganligi 
holati 
Elektr 
xavfsizligi 
tushunchasi? 
odamlarni 
elektr toki, 
elektr yoyi,
elektrmagnit 
maydoninin
g zararli va 
xavfli 
ta‘siridan 
muho faza 
qilishni 
ta‘minlaydig
an tashkiliy 
va tex nik 
chora-tadbir 
lar sistemasi 
ishlab 
chiqarish da 
ishchilarga 
zararli va 
xavfli 
omillarning 
ta‘sirini 
butunlay 
oldini olish 
ishlab 
chiqarishda 
texnika 
xavfsizli gini, 
uning oldini 
oladigan 
tashkiliy chora-
tadbirlar va 
texnika 
vositalari 
sistemasi 
odamlarning
, yuridik va 
jismoniy 
shaxslar 
mol-
mulkining, 
shuningdek 
atrof tabiiy 
muhitning 
yong‗inlarda
n 
himoyalang
anligi holati 
Yong‗in 
xavfsizligi 
tushunchasi? 
odamlarning
, yuridik va 
jis moniy 
shaxslar 
mol-
mulkining, 
shuningdek 
atrof tabiiy 
muhitning 
yong‗inlarda
n 
himoyalang
anligi holati 
ishlab chiqa 
rishda 
ishchilarga 
zararli va 
xavfli 
omillar ning 
ta‘sirini 
butunlay 
oldini olish 
ishlab 
chiqarishda 
texnika 
xavfsizligini, 
uning oldini ola 
digan tashkiliy 
chora-tadbirlar 
va texnika 
vositalari 
sistemasi 
odamlarni 
elektr toki, 
elektr yoyi, 
elektrmagnit 
maydoninin
g zararli va 
xavfli 
ta‘siridan 
muhofaza 
qilishni 
ta‘minlaydig
an tashkiliy 
va texnik 
chora-tadbir 
lar sistemasi 

---

363 
Aholini va 
hududlarni 
favqulodda 
vaziyatlardan 
muhofaza 
qilish? 
favqulodda 
vaziyatlarnin
g oldini olish 
va ularni 
bartaraf etish 
choralari, 
usullari, 
vositalari 
tizimi, sa‘y-
harakatlari 
majmui 
oldindan 
o‗tkaziladiga
n, odamlar 
ning hayotini 
saqlab qolish 
va sog‗lig‗ini 
saqlashga, 
atrof tabiiy 
muhitga 
yetkaziladiga
n zarar va 
moddiy 
talafotlar 
miqdorini 
kamaytirishg
a qaratilgan 
tadbirlar 
kompleksi 
favqulodda vazi 
yatlar ro‗y 
berganda 
o‗tkaziladigan, 
FV 
zonalarining 
kengayishiga 
yo‗l qo‗y 
maslikka 
hamda xavfli 
omillar ta‘si rini 
tugatishga 
qaratilgan 
qutqaruv ishlari 
va kechiktirib 
bo‗lmaydigan 
boshqa ishlar 
kompleksi 
aholini 
omma viy 
qirg‗in 
qurollaridan 
himoya 
qilish, xalq 
xo‗jaligi 
obyektlarini
ng barqaror 
ishlashini 
ta‘minlash 
hamda 
qutqarish va 
tiklash 
ishlarini 
amalga 
oshirishga 
qaratilgan 
ishlar 
kompleksi 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Favqulodda 
vaziyatlar 
vazirligi 
qachon tashkil 
etilgan? 
4 mart 1996 
yil 
14 yanvar 
1992 yil 
26 dekabr 1994 
yil 
26 may 1998 
yil 
O‗zR ―Fuqaro 
Muhofazasi 
to‗g‗risida‖gi 
qonun? 
20 avgust 
1999 yilda 
qabul 
qilingan, 5 ta 
bo‗lim, 27 
moddadan 
iborat
15 dekabr 
2000 yilda 
qabul 
qilingan, 6 ta 
bo‗lim, 31 
moddadan 
iborat 
26 may 2000 
yilda qabul 
qilingan, 4 ta 
bo‗lim, 23 
moddadan 
iborat 
31 avgust 
2000 yilda 
qabul 
qilingan, 5 ta 
bo‗lim, 28 
moddadan 
iborat 
O‗zR 
―Terrorizm ga 
qarshi kurash 
to‗g‗risida‖gi 
qonuni? 
15 dekabr 
2000 yilda 
qabul 
qilingan, 6 ta 
bo‗lim, 31 
26 may 2000 
yilda qabul 
qilingan, 4 ta 
bo‗lim, 23 
moddadan 
31 avgust 2000 
yilda qabul 
qilingan, 5 ta 
bo‗lim, 28 
moddadan 
20 avgust 
1999 yilda 
qabul 
qilingan, 5 ta 
bo‗lim, 27 

---

364 
moddadan 
iborat 
iborat 
iborat 
moddadan 
iborat 
FVDTning 
darajalari 
qaysi qatorda 
to‗liq 
ko‗rsatilgan? 
respublika, 
mahalliy, 
obyekt 
hududiy va 
funksional 
quyi tizimlar 
kundalik 
faoliyat, yuqori 
tayyorgarlik, 
favqulodda 
rejimlar 
lokal, 
mahalliy, 
mintaqaviy 
FVDTning 
mahalliy 
darajadagi 
rahbar 
organlarini 
sanab o‗ting. 
Qoraqalpog‗
iston 
Respublikasi 
Vazirlar 
kengashi, 
viloyatlar, 
shaharlar va 
tumanlar 
hokimliklari 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Vazirlar 
Mahkamasi, 
vazirliklar 
vazirliklar, 
viloyatlar, 
shaharlar va 
tumanlar 
hokimliklari, 
obyekt 
boshliqlari 
shaharlar, 
tumanlar 
hokimliklari, 
obyekt 
boshliqlari 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Fuqaro 
muhofaza si 
boshlig‗i 
kim? 
O‗zbekiston 
Respublikas
i Bosh 
vaziri 
O‗zbekiston 
Respublikas
i 
Favqulodda 
vaziyatlar 
vaziri 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Ichki ishlar 
vaziri 
O‗zbekiston 
Respublikas
i Oliy 
Majlisi raisi 
Shikastlanga
nlar soni 
xamda 
moddiy 
yo‗qotish lar 
miqdoriga 
qarab FVlar 
qan day 
turlarga bo‗li 
nadi? 
lokal, 
mahalliy, 
respublika, 
transchegar
aviy 
mahalliy va 
transchegara
viy 
tabiiy, 
texnogen, 
ekologik 
lokal, 
mahalliy, 
respublika 
FV lar kelib 
chi qish 
mabaiga 
ko‗ra qanday 
turlarga 
bo‗linadi? 
tabiiy, 
texnogen, 
ekologik 
tabiiy, 
iqtisodiy, 
ekologik 
tabiiy, texnik, 
epidemiologik 
tabiiy, 
texnogen, 
epidemiolo
gik 
O‗zR 
geologik 
quruqlik va 
geologik 
geologik 

---

365 
Vazirlar 
Mahkamasini
ng 
27.10.1998 
yildagi 455-
sonli 
qaroriga 
muvofiq 
tabiiy 
xususiyatli 
favqulodda 
vaziyatlar 
qaysi 
guruhlarga 
ajratiladi? 
xavfli 
hodisalar, 
gidrometeor
ologik 
xavfli 
hodisalar, 
favqulodda 
epidemiolo
gik, 
epizootik va 
epifitotik 
vaziyatlar 
gidrosfera 
holatining 
o‗zgarishi 
bilan 
bog‗liq 
vaziyatlar 
xavfli 
hodisalar, 
gidrometeorol
ogik xavfli 
hodisalar 
xavfli 
hodisalar, 
gidrosfera 
holatining 
o‗zgarishi 
bilan 
bog‗liq 
vaziyatlar 
O‗zR 
Vazirlar 
Mahkamasini
ng 
27.10.1998 
yildagi 455-
sonli 
qaroriga 
muvofiq 
ekologik 
xususiyatli 
favqulodda 
vaziyatlar 
qaysi 
guruhlarga 
ajratiladi? 
quruqlik, 
atmosfera 
va 
gidrosfera 
holatining 
o‗zgarishi 
bilan 
bog‗liq 
vaziyatlar 
kimyoviy 
xavfli 
obyektlarda
gi 
avariyalar, 
radioaktiv 
va boshqa 
xavfli 
hamda 
ekologik 
jihat dan 
zararli mod 
dalardan 
foydalanish 
yoki ularni 
saqlash 
bilan 
bog‗liq 
avariyalar
gidrometeorol
ogik xavfli 
hodisalar, 
atmosfera 
holatining 
o‗zgarishi 
bilan bog‗liq 
vaziyatlar 
geologik va 
gidrometeor
ologik 
xavfli 
hodisalar, 
favqulodda 
epidemiolo
gik, 
epizootik va 
epifitotik 
vaziyatlar 
Zilzila 
vaqtida 
qanday 
harakatlanish 
kerak? 
pastki 
qavatlarda 
yashasangiz
, vahimaga 
beril may 
kuchli qayta 
silkinishlarg
a tayyor 
turish, 
tashqaridagi 
oila a‘zolariga 
zilzila vaqtida 
qanday harakat 
qilishlari 
lozimligini 
hujjatlar, 
pullar, oziq-
ovqat, suv
va 
qimmatbaho 

---

366 
zudlik bilan 
hujjatlar, 
pul va eng 
zarur 
buyumlarni 
olib, 
binodan 
tashqariga 
chiqish, 
yuqo ri 
kavatlarda 
yashasangiz 
uydagi 
xavfsiz 
joyni 
tanlash, iloji 
bo‗lsa, stol 
ostiga 
berkinish 
lozim 
odamlar 
bilan aloqa 
o‗rnatishga 
harakat 
qilish, 
elektr, gaz 
va suv 
tizimidagi 
nosozliklarn
i tekshirish 
lozim 
tushuntirish va 
ularga birinchi 
tibbiy yordam 
ko‗rsatishni 
o‗rgatish lozim 
kiyimlarni 
olib 
binodan 
tashqariga 
chiqish 
lozim 
Fuqaro 
muhofazasini
ng yagona 
«Diqqat, 
barchaga!» 
signali 
berilganda 
aholining 
harakati? 
televizor, 
radio 
priyomnikla
rni yoqib, 
mahalliy 
hokimiyat 
organ 
larining 
yoki 
FVVning 
yuza ga 
kelgan 
tahdid ning 
xarakteri, 
ko‗lami, shu 
ningdek 
aholi ning 
to‗g‗ri hara 
katlari 
televizor, 
radiopriyom
nik va 
boshqa 
elektr 
asboblarini 
o‗chirib 
aholi 
yig‗iladigan 
joyga 
yugurish 
kerak 
elektr, gaz 
jihozlari va 
suvni o‗chirib 
evakuatsiya 
tadbirlariga 
tayyorgarlik 
ko‗rish kerak 
signallarga 
e‘tibor 
bermaslik 
kerak. 

---

367 
to‗g‗risi 
dagi 
tavsiyalarni 
tinglash 
kerak 
Aholini va 
moddiy 
boyliklarni 
ko‗chirish 
(evakuatsiya) 
turlari? 
hamma 
javoblar 
to‗g‗ri 
lokal, 
mahalliy, 
mintaqaviy 
oldindan 
o‗tkaziladigan, 
shoshilinch 
qisman, 
yalpi 
ko‗chirish 
Aholini 
ko‗chirish 
(evakuatsiya) 
usullari qaysi 
qatorda 
to‗g‗ri 
ifodalangan? 
transportda, 
piyoda, 
aralash 
tartibda 
qisman, 
yalpi 
ko‗chirish 
oldindan 
o‗tkaziladigan, 
shoshilinch 
lokal, 
mahalliy, 
mintaqaviy 
Aholini 
favqulodda 
vaziyatlarda 
harakat qilish 
ga tayyorlash 
tartibi qaysi 
hujjatda 
ko‗rsatilgan? 
O‗zR 
Vazirlar 
Mahkamasi
ning 1998 
yil 7 
oktyabrdagi 
427-sonli 
qarorida 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Konstitutsiy
asida 
O‗zR ―Fuqaro 
muhofazasi 
to‗g‗risida‖gi 
qonunida 
O‗zR 
Vazirlar 
Mahkamasi
ning 1998 
yil 27 
oktyabrdagi 
455-sonli 
qarorida 
Akademik 
litseylar, 
kasb-hunar 
kollejlari va 
oliy ta‘lim 
muassasalarid
a ―Fuqaro 
muhofazasi 
kunlari‖ 
o‗tkazish 
muddatlari 
qanday? 
har yili 
har ikki yilda har uch yilda 
har besh 
yilda 
FM o‗quv 
fuqaro 
fuqaro 
favqulodda 
qutqaruv 

---

368 
mashqlarini 
o‗tkazishdan 
ko‗zda 
tutilgan 
maqsad 
nima? 
muhofazasi 
sohasida 
olingan 
nazariy 
bilimlarni 
tekshirish va 
amaliy 
malakani 
oshirish 
muhofazasi
 
rejalarini 
ishlab 
chiqish 
vaziyatlar 
to‗g‗risida 
tushunchalar 
berish 
texnikalarini 
boshqarishni 
o‗rgatish 
Kuyish turlari 
qaysi qatorda 
to‗g‗ri ko‗rsa 
tilgan? 
termik, 
kimyoviy, 
elektr toki 
ta‘siridan 
termik, 
mexanik, 
elektr toki 
ta‘siridan 
termik, 
biologik, 
quyosh nuri 
ta‘siridan 
termik, 
elektr toki, 
quyosh nuri 
ta‘siridan 
Qanday qon 
ketish o‗ta 
xavfli 
hisoblanadi? 
arteriyadan 
Kapillyarlar 
dan 
venadan 
parenximato
z 
Arteriyadan 
qon ketganda 
jgut qancha 
vaqtga 
qo‗yiladi? 
1 soatgacha 0,5 
soatgacha 
1,5 soatgacha 
2 soatgacha