O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Ichterlama. Paratif «A» va «V» kasalliklari
Ichak infeksiyalari guruhidagi kasalliklar klinikasida asosan oshqozon-
ichak yo
`
llari zararlanadi
Tif-paratif kasalliklarida nafaqat oshqozon-ichak yo‗llari zararlanadi, 
balki qo‗zg‗atuvchining qonga tushishi natijasida turli a‘zo va to'qimalarda 
o'zgarishlar kuzatiladi. 
Tif-paratif kasalliklaridan kasallanish so'nggi yillarda bir muncha 
pasaygan bo'lsada, hanuzgacha uchrab turadi. Hozirgi vaqtda ichterlamaning 
klinik belgilariga xos bo‘lmagan ko'rinishlari kasallikni aniqlashda ancha 
qiyinchiliklar tug'dirmoqda. Shuning uchun bemor ahvoliga baho berishda 

---

187 
so'rab - surishtirishning mohiyati katta. Bemorning shikoyatlariga alohida 
diqqat bilan e‘tibor berish zarur, chunki bu xastalik o'ziga xos kechganida, 
alomatlarining asta-sekin paydo bo'lishi, avjiga chiqishi va yana asta so'nishi 
kuzatiladi. Bemor o‗zini noxush sezadi, quvvati kun sayin kamayib, 
ishtahasi yo
`
qola boradi. Ko'proq yotgisi keladi. Kasallikning muhim 
alomatlaridan biri - bosh og‗rishi. Bu og‗riq kun sayin zo‗raya boradi va 
boshning hamma qismi tutash og'riydi. 
Tana harorati ham asta-sekin ko‗tarila boradi. Odatda kechqurungi 
harorat ertalabkisidan yuqoriroq, bugungisi - kechagidan ortiqroq bolib, asta 
ko'tarila boradi. Har kuni harorat 0,2-0,3°C orta boradi. Kasallik avjiga 
chiqqan davrda tana harorati ba‘zan 1 -2 hafta 39-40°C da saqlanib turadi. 
Bunda dastlabki va kechki harorat ko‗rsatgichlaridagi farqi 1°S dan 
ortmaydi (doimiiy harorat). Ishtaha butunlay yo'qoladi, ich qotishi 
kuzatiladi. Bemorni atrof-muhitga hech qanday qiziqishi qolmaydi, o‗z dardi 
bilan «ovora» bo'lib qoladi. 
Bemorni ko‗zdan kechirganda uning umumiy ahvolini haholash, terida 
toshmalar bor yo‗qligi, qachon paydo bo‘lganligi, xarakteri va toshma 
toshgan sohalariga e‘tibor beriladi. Bemorning tomir urishi 
tezlashadi. Ammo u harorat ko'tarilishiga mos kelmaydi, bu holat 
nisbiy yurak urishining pasayishi deyiladi. Til odatda quruq, 
kulrang-qoramtir karash bilan qoplangan bo‗lib, uning chetlari va 
uchi karash bilan qoplanmagan bo‗ladi. Til kattalashishi tufayli 
unda tish izlari aniqlanadi. Qorinni paypaslab ko‗rganda gaz va 
suyuqlik aralashishi tufayli ko'richakning dag‗al quldirashi 
eshitiladi. Kasallikning birinchi haftasi oxirida jigar va taloq 
kattalashadi.