O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 

---

167 
O„ZBEKISTON RESPUBLIKASINING YO„L HARAKATI 
XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH BORASIDAGI HUQUQIY-
ME'YORIY HUJJATLARI 
Transportning xohlagan turi inson salomatligi va hayoti uchun xavf 
tug‗dirishi mumkin. Texnik taraqqiyot bir vaqtning o'zida harakatlanish 
qulayligi va tezligi bilan birga anchagina katta darajadagi xavf-xatarni ham 
yuzaga keltirdi. Transport avariyasining turidan kelib chiqib, ko'plab jarohat 
va kuyish, jumladan inson hayoti uchun xavf tug‗diradigan shikastlar olish 
ehtimoli mavjud. 
Transport vositalari bilan bogliq yo‗l harakati hodisalarining yuz 
bermasligi uchun avvalo ularning sozligi va unda belgilangan miqdorda 
yo`lovchi yoki yuk olish, belgilangan maqsadlardagina foydalanishga e‘tibor 
berish kerak. 
Ma‘lumki, O'zbekiston Respublikasining 1999-yil 19-avgustda qabul 
qilgan «Yo‗1 harakati xavfsizligi to`g
`
risida»gi qonunida transport 
vositlarini boshqarish, foydalanish, ularni ishlab chiqarishga qo‗yilgan 
talablar, shuningdek, xavfsizlikni saqlash borasidagi vazifalar hamda 
ularning bajarilishi ko‗rsatib o'tilgan. 
Ushbu qonunda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining (5-
modda) , mahalliy davlat hokimiyati organlarining (6-modda) va boshqa 
qo‗mitalar hamda agentliklarning, shuningdek, O'zbekiston Respublikasi 
Ichki ishlar vazirligi davlat avtomobil nazorati inspeksiyasining (9-modda) 
yo‗l harakati xavfsizligini ta‘minlash sohasidagi vakolatlari, transport vo-
sitalari egalarining yo‘l harakati xavfsizligini ta‘minlash borasidagi 
majburiyatlari, yo‘llarni saqlash va ta‘mirlash talablari, yo'l harakati 
qatnashchilarining huquqlari va majburiyatlari, yo'l harakati xavfsizligini 
tibbiy jihatdan ta‘minlash kabilar ko‗rsatib o'tilgan. 
Shuni unutmaslik kerakki, transport vositasining sozligi, uni 
boshqarishda yo‗l qoidasiga qat‘iy amal qilish xavfsizlikni ta‘minlashning 
asosi hisoblanadi. 
Aholini va hududlarni favqulodda vaztiyatlardan muhofaza qilish 
hamda xalq xo‗jaligi obyektlarini barqaror faoliyat ko‗rsatishi mamlakat 
xavfsizligini ta‘minlashdagi asosiy omillardan biri hisoblanadi. Shu 
sababli obyektlarni texnogen turdagi favqulodda vaziyatlardan muhofaza 
lash favqulodda vaziyatlar davlat tizimini asosiy vazifasidir. 
Xalq xo‗jaligi tarmoqlaridagi kimyo, gidrotexnik, energetika, 
transport va komunnal tizimlarda sodir bo‗lishi mumkin bo‗lgan texno- 

---

168 
gen tusdagi favqulodda vaziyatlarning sabablari, turlari va halokatning 
oqibatlari haqida to‗la tasavvurga ega bo‗lish muhim hisoblanadi. 
Gidrotexnik inshootdagi FV gidrotexnika inshootning tuzilishi 
(avariyasi) natijasida vujudga keladi. Bunda suv bosishi, odamlarning 
qurbon bo‗lishi, sanoat va qishloq xo‗jaligi obyektlarining ishdan 
chiqishi, suv bosgan zonadagi aholini hayotiy faoliyatini buzilishi ro‗y 
beradi. 
Respublikamizda gidrotexnik xavfli obyektlar (GXO) juda ko‗p 
bo‗lib, ular aholi va hudud xavf-xatar manbai hisoblanadi. 
bef to‗g‗on;
pastki bef