O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Temir uo'I avariyasidan so'ng qanday harakat qilish kerak? 
 
Avariya yuz berishi bilanoq, vagondan eshik yoki deraza 
orqali (sharoitdan kelib chiqib) chiqib keting, chunki bunday 
holda yong‗in chiqish ehtimoli juda yuqori bo‘ladi. Zarurat 
tug‗ilsa, kupe derazasining oynasini og'ir buyumlar yordamida 
sindiring. Avariya chiqish joyi orqali vagondan chiqayotganda 
temir 
yo'lning 
dala 
tomonini 
tanlang. 
O'zingiz 
bilan 
hujjatlaringiz, pul, kiyim-kechaklaringiz yoki ko‗rpani oling. 
Yong‗in chiqqan ho'lsa, derazalarni yoping, shamol alangani 
kuchaytirib yuborishi mumkin. Yong‗indan qochish uchun oldingi 
vagonlarga o'tib oling. Buning iloji bo‗lmasa, poyezdning oxirgi 
vagonlariga o'ting. Keta turib barcha eshiklarni mahkam yoping. 
Yo‘lakka chiqishdan avval, nafas olish organlaringiz uchun 
muhofaza vositasi: suvda namlangan bosh kiyimingiz, sharf, mato 
bo‘laklarini tayyorlang. Yong‗in vaqtida vagon devorlariga 
qoplangan material - malminit - hayot uchun xavfli zaharli gaz 
chiqarishini yodda tuting. 
Tashqariga chiqib olgach, zudlik bilan qutqaruv ishlariga 
qo‗shiling: zaruriyat bo'lsa, boshqa kupedagi yo‗lovchilarga 
oynani sindirishda yordamlashing, jabrlanganlarni tashqariga olib 
chiqing va h.k. 
Avariya vaqtida yonilg‗i to‗kilib ketgan bo‘lsa, poyezddan 

---

157 
xavfsiz masofaga uzoqlashing, yong‗in yoki portlash hodisasi 
sodir bo‘lishi mumkin. 
Tok o‗tuvchi sim uzilib, yerga osilib qolgan bo‗lsa, undan 
sakrab-sakrab yoki qisqa qadamlar bilan uzoqlashing. Elektr toki 
yer yuzasi bo‗ylab uzatiladigan masofa 2 metrdan (quruq ycr) 30 
metrgacha (nam yer) bo‘lishi mumkin. 
Avtomobil 
transportidagi 
avariyalar. 
Avtomobil 
transportidagi avariyalarning 75 foizga yaqini h aydovchilarning 
yo‗l harakati qoidalarini qo‗pol buzishi oqibatida kelib chiqadi. 
Tezlikni oshirish, yo‗l belgilariga e‘tiborsiz bo`lish, qarama -
qarshi yo'lakka o'tib olish va avtomobilni mast holda boshqarish 
har doimgidek qoidabuzarlikning yanada xavfli ko‗rinishi bo‗lib 
qolmoqda. Avariyalarga ko‗pincha yo‘llarning yaroqsiz holga 
kelishi (asosan sirpanchiq), mashinalarning nosozligi (birinchi 
o‗rinda tormoz, ikkinchi o‗rinda rul boshqaruvi, uchinchisi, 
gildirak va shinalar) sabab bo'ladi. 
Avtomobil avariyalarida jarohatlanganlarning 80 foizi ko‗p 
qon yo‗qotish oqibatida dastlabki uch soatda halok bo'ladi.