O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta„lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

139 
 
 
 
 
 
 
 
 
“Tilshunoslik va tabiiy fanlar” tanlov fanidan 
Glossariy 
Afaziya
(yunon. 
aphasna
, a – inkor, phasis – nutq) miya muayyan 
qismlarining, odatda, chap yarim sharning shikast topishi tufayli vujudga 
kelgan nutqiy buzilish. 
 
Afaziya miyaga qon quyilishi (insult), miya 
o‗simtasi, biror bir mexanik shikast tufayli vujudga keladi. Agar 
miyadagi nutqiy zonalarning hammasi shikastlansa, 
total afaziya 
yuzaga 
keladi. Bunday holatda nutq umuman yo‗qoladi va uni tushunish amalga 
oshmaydi. Agar miyaning nutqiy zonalaridan biri ishlab ketsa, 
qisman 
afaziya
vujudga keladi. 
Akustik afaziya
– bosh miyaning yuqori chakka miyasida 
joylashgan Vernika markazi shikastlanganda yuzaga keladi. Bunday 
holda bemor gapira oladi, lekin nutqni tushunmaydi, unda ―fonematik 
eshitish qobiliyati‖ buziladi. U so‗zlarni tushunib bo‗lmaydigan 
shovqindek qabul qiladi, ma‘nosiga tushunmaydi. U hamma tovushlarni 
eshitadi, lekin ularni umumlashtirish va ajratish qobiliyatini yo‗qotadi. 
Bularning hammasi ikkilamchi buzilishlarga – so‗zlarning noto‗g‗ri 
talaffuz qilinishiga, yozish qobiliyatining buzilishiga olib keladi.
Alaliya
(yunon. 
ἀ
- inkor yuklamasi va qad. yunon. 
lalia
– nutq) – 
nutqiy buzilishning bir ko‗rinishi bo‗lib, u aqli raso, eshitish qobiliyati 

---

140 
bekam-ko‗st bo‗lgan bolalarda nutqning bo‗lmasligi yoki nutqning juda 
kech paydo bo‗lishi bilan tavsiflanadi.