Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta`lim kafedrasi

Didaktikaning predmeti,vazifasi va funktsiyalari.
Didaktika predmetini aniqlash boʼyicha turli qarashlar ilgari surilgan. Koʼpchilik olimlar taʼlim obʼekti deb oʼqitish jarayonining maqsadi, mazmuni, qonuniyatlari, metodlari va tamoyillarini koʼrsatadilar. Didaktika taʼlimni ijtimoiy tajribani berish vositasi sifatida eʼtirof etiladi. Taʼlimiy faoliyatni tashkil etishda oʼqituvchi–oʼquvchi, oʼquvchi – oʼquv materiali, oʼquvchi – boshqa oʼquvchilar oʼrtasidagi munosabatlar yuzaga keladi. Oʼqish, oʼrganish taʼlim jarayonining ajralmas xususiyatidir. Ijtimoiy tajribani oʼrgatish jarayoni sifatida taʼlim ikki shaxs (oʼquvchi va oʼqituvchi) oʼrtasidagi munosabatlarga asoslanadi.
Didaktikaga taʼlimning mazmunli va jarayonlijihatlarini birgalikda oʼrganish xosdir. Аmaliyotni qayta tashkil etish va takomillashtirish masalalarini nazarda tutgan holda didaktika taʼlimni faqatgina oʼrganish obʼekti sifatidagina emas, balki ilmiy asoslangan loyihalashtirish obʼekti sifatida qaraydi.
Didaktika butun pedagogik faoliyat uchun, yaʼni taʼlim-tarbiya bilan shugʼullanuvchilarning nazariy va amaliy harakatlari uchun metodologik asos vazifasini oʼtaydi.
Shunday ekan, didaktikaning tadqiqot obʼekti, predmeti, maqsadi va ilmiy-tadqiqot metodlari nimadan iborat, degan savollarga javob topish mumkin.
Didaktikaning ilmiy tadqiqot obʼekti – uzluksiz taʼlim va tarbiya jarayonidir. Didaktikaning ilmiy tadqiqot predmeti – taʼlim-tarbiya jarayonini tashkil etuvchi “taʼlim-tarbiya oluvchi”, “taʼlim-tarbiya beruvchi”, “oʼquv dasturi, darslik va boshqa didaktik materiallar”, “oʼqitishning usul va uslublari” hamda “oʼqitishning texnik vositalari” orasidagi funktsional aloqadorliklardan iboratdir.

Дидактика (таълим назарияси)нинг предметиўқитиш (ўқитувчи фаолияти) ва билим олиш (ўқувчининг ўрганиш фаолияти)нинг ўзаро боғлиқлигива алоқадорлиги жиҳатларини ўрганишдан иборат

Didaktikaning maqsadi – shu funktsional aloqadorliklarning mavjudligi taʼlim-tarbiya jarayonining ichki qonuniyatidan kelib chiqqanligini isbotlash va ularni bir-biriga mutanosib ravishda taraqqiy ettirishdir.

Bu degani taʼlim-tarbiya jarayonida qatnashuvchi biron-bir elementi oʼzgarsa, uning boshqa qismlarining ham shunga moslashtirish zarur ekanini isbotlab berishdir. Masalan, taʼlim-tarbiya jarayoni kechadigan sinf yoki auditoriyadagi pedagog oʼzgarsa, taʼlim-tarbiya jarayonini shakllantiruvchi oʼqitishning usul va uslublari, texnik vositalardan foydalanish usullari ham oʼzgarishi mumkin. Yoki, oʼqitishning dasturi oʼzgarsa, darslik va boshqa didaktik materiallar hamda oʼqituvchi oʼzini va dars berish usullarini bir oz boʼlsa-da oʼzgartirishga majbur. Chunki ular oʼzaro funktsional bogʼliqdirlar. Didaktikaning maqsadi mana shu oʼzgarishlarni asoslab, taʼlim-tarbiya jarayonini muayyan qonuniyatlar asosida kechishini nazariy tomonidan asoslab berishdan iboratdir.
Didaktika oʼz tadqiqotlarini olib borish jarayonida quyidagi anʼanaviytadqiqot usullaridan foydalanadi: tarixiy va ilmiy adabiyotlarni tahlil qilish, oʼquv-uslubiy hujjatlarni oʼrganish, fanlardan bilim berish amaliyotini sintezlash, statik usullar, maqsadli suhbat, qiyosiy tasnif, taqqoslash va hokazo. Shu bilan birgalikda, didaktikada nisbatan yangi hisoblanuvchi – majmuaviy yondoshuv, grafoanalitik, matematik modellashtirish, sotsiologik tadqiqot usullaridan ham foydalaniladi.