O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

2) Bir haydovchi bir kunda 25 t va ikkinchisi 15 t don tashidi. 1-haydovchi 2- haydovchiga qaraganda 2 marta ortiq qatnagan bo`lsa, har qaysi haydovchi necha martadan qatnagan?
531. Ushbu ma’lumotlardan foydalanib, masala tuzing:
1) 1 m yerdan o`rtacha 5 kg karam, 3 kg pamidor yoki 4 kg sabzi hosil olish mumkin.
2) Suvoqchi usta bir kunda 13 m devorni yoki 10 m shipni suvaydi.
532. «Magazinda 10000 ta chiziqli va 8200 ta katakli daftar bor edi. Daftarning bir qismini sotgandan keyin magazinda 6450 ta chiziqli va 5800 ta katakli daftar qoldi. Qanday daftarlarni kamroq va nechta kam sotishdi?» masalani mustaqil yechgandan keyin o`quvchilar masalani yechishning bunday usullarini taklif qildilar:
1-usul.
1) 10 000-6 450=3550 (d)
2) 8 200-5 800=2 400 (d)
3) 3 550-2 400=1 150 (d)
2-usul.
1) 10 000-8 200=1800 (d)
2) 6 450-5 800=650 (d)
3) 1 800-650=1 150 (d)
Masalani yechishning ikkita usulini ham to`g`ri deb hisoblash mumkinmi? Agar mumkin bo`lsa, unda masalani 2- usul bilan yechgan o`quvchilarning fikrlarini keltiring.
533. «Bir shahardan ikkinchi shaharga borayotgan poyezd dastlabki 180 km masofani 60 km|soat tezlik bilan o`tdi. Qolgan yo`lga shunday tezlik bilan o`tilganiga qaraganda 4 soat ortiq vaqt sarflandi. Poyezd hammasi bo`lib necha kilometr yo`l yurdi?».
Masalani turli usullar bilan yeching. Har bir amal nimani bildirishni tushuntiring.
534. «Yonilg`i quyish tarmog`idan bir vaqtda qarama-qarshi yo`nalishda ikkita avtomobil yo`lga chiqdi. Ulardan birining tezligi 60 km|soat, ikkinchisning tezligi 70 km|soat. 3 soatdan keyin bu avtomobillar orasi necha kilometr bo`ladi?». Masalani turli usullar bilan yechgandan keyin, uning shartini shunday o`zgartiringki, uning yechimi (390-70x3):3=60 (km|soat) bo`lsin.
535. Quyidagi masalalarning maqsadi nima: 1) «Ikkita velosipedchi bir vaqtda bir-biriga qarab yo`lga chiqdilar va uchrashdilar. Uchrashguncha har bir velosipedchi yo`lda bo`lgan vaqt haqida nima deyish mumkin?». 2) «Toshkentdan va Samarqanddan bir vaqtda bir-biriga qarab ikkita avtobus yo`lda necha vaqt bo`ldi?». O`qituvchining ishini qanday davom ettirasiz? O`quvchilarga qanday masalarni taklif qilasiz?
536. Quyidagi masalani yechishda nimaga e`tibor berish kerak: «Ikkita bola bir vaqtda uzunligi 100 m bo`lgan yo`lakchada bir - biriga qarab yugurdilar. Ular 10 sek dan keyin uchrashdilar. Birinchi bola 4 m|sek tezlik bilan yugurdi. Ikkinchi bola qanday tezlik bilan yugurdi?».
537. Masalalar shartini va yechilishini taqqoslang:
1) «Bekatgacha poyezd 5 soat yurdi, keyin shunday tezlik bilan yana 2 soat yurdi va hammasi bo`lib 350 km yo`l bosdi. Poyezd bekatgcha necha kilometr va keyin necha kilometr yo`l bosdi?».
2) «Poyezd bekatgacha 5 soat va keyin 2 soat yurdi. Poyezd bekatgacha yurgandan keyingiga qaraganda 150 km ortiq yo`l bosdi.
Poyezd bekatgacha necha kilometr va keyin necha kilometr yurdi?».