O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat chet tillar instituti sharq tillari fakulteti kurs ishi mavzu: Yapon va o’zbek tillarida kelishik kategoriyalarining qiyosiy tahlili Bajardi: Ilmiy rahbar

Tadqiqot maqsad va vazifalari. Quyidagi kurs ishining maqsadi yapon tili grammatikasiga oid kelishiklarning asosiy vazifasi, qo’llanilishi, vazifasi, gapdagi o’rni haqida kerakli ma’lumotlarni yoritishdan iboratdir. Shundan kelib chiqqan holda, kurs ishining vazifalari sifatida, yapon tilidagi kelishik qo’shimchalarining o’zbek tilidagi kelishi qo’shimchalari bilan qiyosiy tahlilini o‘rganishdan iborat.
Tadqiqot obyekti va predmeti. Yapon tili grammatk unsure sifatida kelishik qo’shimchalari tanlandi. Shuningdek, mavzuga doir yapon, rus, ingliz tillaridagi ma’lumotlar va maqolalar, turli ilmiy ishlardan ham keng foydalanilgan. Kelishiklarning gapdagi o’rni va ahamiyatini ilmiy jihatdan yoritib berish asosiy vazifa etib belgilangan.
Ilmiy yangiligi va ahamiyati. Kurs ishining ahamiyati shundaki, mamlakatimizda yapon tili grammatikasini ifodalab beruvchi o’zbek tilidagi ilmiy ishlar va qo’llanmalar ko’p emas. Shu bilan birga, ishning ahamiyati sifatida, o‘zbek tili va yapon tili grammatik strukturalari tahlili bilan birga, O‘zbekiston va Yaponiya o‘rtasidagi madaniy aloqalarning yanada mustahkamlanishuviga xizmat qilishi mumkin.
Ishning tuzilishi. Kurs ishi kirish, reja, xulosa hamda foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat bo‘lib, jami sahifani tashkil qiladi.
Yapon tilida kelishik kategoriyalarining tasnifi
Yapon tilidagi otlarda xizmat elemcntlari mavjud bo’lib, bu elementlar
kelishik ma’nolarini beradi. Ular kelishik ko’rsatkichlari deb ataladi. Shu bilan
birga otlarning o‘zagi o‘zgarmaydi.Bu ko’rsatkichlar bilan otlar o’rtasida chcklovchi bo‘laklar, izohlovchi va hattoki kirish gaplari ham qo’shilishi mumkin. Bu holatni ham og’zaki, ham yozma nutqda kuzatish mumkin.

Kelishiklar va ularning kelishik ko'rsatkichlari

1.Bosh tematik kelishik	“は” 格
2. Bosh rematik kelishik	“が” 格
3. Qaratqich kelishigi	“の” 格
4. Jo’nalish kelishigi	“に” 格
5. Tushum kelishigi	“お” 格
6. Yo’naltirish kelishigi	“へ”格
7. Birgalik kelishigi	“で” 格
8. Qo’shma kelishik	“と” 格
9. Boshlang’ich kelishigi	“から”格
10.Boshlang’ich-qiyosiy kelishik	“より”格
11. Chetki kelishik	“まで”格
12. Ikki ma’nolik kelishik	重ねた 格

Bosh tematik kelishik “ は” 格

Kelishik ko’rsatkichi “ は” (“wa” deb o’qiladi)
Nutq mavzusini anglatuvchi eganing kelishigi sifatida qo’llaniladi. Bu funktsiyani ot-kesimli gaplarda va to’ldiruvchili fe’l mavjud gaplarda uchratish mumkin. Shunday gaplarda predmetlarning biror-bir sinfiga tegishliligi yoki doimiy sifatning mavjudligi aks etadi. Masalan:
彼 は 学生です。
U talaba.
天気 は 暖かいです。
Havo iliq.
私の母は教師で。
Mening onam o’qituvchi.
私の友人は電気技師です。
Mening do’stim elektr injiner
これはなんですか。
Bu nima?
Bundan tashqari fe’liy gaplarda aniq doimiy bo’lmagan ish-harakati yoki
sifati ifodalanishi mumkin:
私は本を読みます
Men kitob o’qiyapman
Bosh tematik kelishik taqqoslash funktsiyasini ham ifodalashi mumkin:
お酒は飲まないが、タバコは吸う。
Bunday gaplar “Siz-chi?” savoliga javob bo’lishi mumkin. Masalan:
私は帰ります。
Men ketyapman.

Bunday gaplarda egaga “kim?” savoli bilan murojaat qilish mumkin

emas.