O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Bersim (Misr sebargasi) (Trifolium alexandrinim L) -sebarganing biryillik shakli, o’tsimon o’simlik.
Bu ekin ko’k o’t, pichan, silos va senaj uchun ekiladi. Pichanida 9,3% oqsil, 2,39% moy va 46% uglevodlar mavjud.
Bersim O’zbekistonda ko’proq sholichilik va kanopchilik xo’jaliklarida ekiladi. Pichan hosili 7,0-10,0 t, urug’ hosili 0,5-0,8 t.
Ildiz sistemasi yaxshi rivojlangan. Poyasi to’g’ri, shoxlagan, bo’yi 25-60 sm va ortiq. Gul to’plami-boshchA*. Gullari sarg’ish-oq 1000 ta urug’ vazni 2,5-3,0 g. Vegetasiya davri 90-120 kun.
Bersim bahori, namsevar, issiqsevar o’simlik. Urug’lari 6-8S da unib chiqadi. Yosh o’simligi sovuqqa chidamsiz. Unib chiqqandan 50-60 kun o’tgach, gullaydi.
Bu ekin sholidan va kanopdan keyin ekiladi. Yerni haydash oldidan 0,3-0,5 t superfosfat solish hosilni oshiradi. Bersim, asosan, bahorda ekiladi, ammo kuzda ham ekish mumkin. U yoppasiga qatorlab ekiladi, bunda 12-16 kg urug’ sarflanadi. Boshqa o’tlar (sebarga, beda)ga qo’shib ekilganda 8-10 kg urug’ ekiladi.
Ekish chuqurligi 2-3 sm, 2-3 marta o’rim beradi. Har o’rimdan keyin 1-2 marta sug’oriladi. Pichan uchun gullash, boshoqlanishida o’riladi. Urug’ uchun yozgi o’rim qoldirilsa, yuqori hosil olinadi.
Topshiriqlar variantlari:
1.Shabdar yoki eron sebargasini morfologik belgi va xususiyatlarini o’rganish. Pichan tarkibini bilish. Rasmini chizish va daftarga qayd etish.
2.Bersim (Misr sebargasi) ni morfologik belgi va xususiyatlarini o’rganish. 3.Sholidan keyin ekish texnologiyasi. Rasmini chizish va daftarga qayd etish.
Nazorat uchun savollar
1.Shabdarning lotincha nomi nima ?
2.Bargakning poyasi qanday poya ?
3.SHabdar va bargakning bir-biriga o‘xshash jihatini ayting?

7-Amaliy mashg’ulot
KO’P YILLIK DUKKAKLI YEM XASHAK O’TLARNING MORFOLOGIYaSI
Dars maqsadi:talabalarga ko’p yillik dukkali o’tlarning madaniy va yovvoyi turlarining farqini o‘rgatish, bedaning boshqa dukkakli o’tlardan farq qiluvchi belgilari haqida tushuncha berish