O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi saida kasimxodjayeva

B. Arapovning To‘rtinchi simfoniyasi
 (1976).
Simfonik orkestr, metso-soprano, 
bariton, boshlovchi, ikkita umumlashgan xor uchun yozilgan To‘rtinchi simfoniya 
dolzarbligi, fuqarolik yondashuvi bilan ajralib turadi. Mazkur mavzu kompozitor 
tomonidan davom ettirilib, keyingi ikki simfoniyaga ham asos yaratadi. To‘rtinchi, 
Beshinchi, Oltinchi simfoniyalarni birlashtirib turgan umumiy mavzu ulardan yaxlit 
uchlik majmuasini tashkil qiladi. 
B. Arapovning Oltinchi simfoniyasi 
(1983).
“Triptix” deb nom olgan Oltinchi 
simfoniya simfonik orkestr, xor va yakkaxon xonandalar tomonidan ijro etiladi. 

---

133 
Simfoniyaga asos qilib Ch. Aytmatovning “Asrga tatigulik kun” qissasi olingan. 
Xuddi Ch. Aytmatovning prozasi singari musiqada ham ezgulik bilan zolimlik 
o‘rtasidagi abadiy kurash, o‘tkinchi, mayda mish-mishlar bilan doimiy qadriyatlar 
haqidagi fikrlar bayon etiladi. Yer sharida hayot kechirayotgan xalqlarning taqdiri va 
kelajagi haqidagi o‘ylar kompozitor va yozuvchini birlashtiradi. 
70-80-yillar ijodida vaqt mavzusi katta o‘rin tutadi. Davr kompozitorlari o‘tmish 
bilan bugungi kunni bog‘lashga intiladilar. Bu yo‘lda ular qadimiy musiqa 
qatlamlariga marojaat qiladilar. Qadimiy musiqiy sozlar, qadimiy qo‘shiqlar 
tiklanadi. Kompozitorlar uchun qadimiy san’at yuqori ma’naviyat va abadiy 
qadriyatlar timsoliga aylanadi. 
M. Yermolayevning simfoniyalari (1974-1975).
Qadimiy tarixga murojaat 
qilgan kompozitorlardan yana biri M. Yermolayevdir. Kompozitorning “Sakkizta 
diniy simfoniyalar”, “Olqish” kabi asarlari o‘ziga xos musiqiy tili va bayon etish 
uslubi bilan ajralib turadi.“Sakkizta diniy simfoniyalar” asari uchta violanchel uchun 
yozilgan bo‘lib, qadimiy rus qo‘shiqchiligi an’analarida yaratilgan. Garchand asar 
diniy mavzuga bag‘ishlangan bo‘lsa-da, unda bevosita diniy matn bo‘lmagani tufayli 
falsafiy yondashuv ustunlik qiladi. Asarning janrini simfoniya deb belgilashda ham 
o‘ziga xos ma’no bor. Kompozitor kamer uslubda abadiy mavzular haqida fikr 
yuritishga xarakat qiladi. Ularning ko‘lami esa “simfoniya” deb chegaralaydi.