O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi saida kasimxodjayeva

V. Gavrilinning “Jomlar tovushi”xorlari.
 
V. Gavrilinning “Jomlar tovushi” 
xorlarining janrini aniqlaydigan bo‘lsak, u nihoyatda o‘ziga xos bo‘lib, 70-80-yillar 
asarlarida ko‘p uchraydi. Boshqacha qilib aytganda, bu xalq she’riyati bilan 
yo‘g‘rilgan simfonik asardir. Xalq she’riyatiga xos bo‘lgan allegoriyalar, timsollar, 
o‘xshatishlar xor simfoniyasining asosini tashkil etadi. 

---

131 
Simfoniyaning mavzusi metamorfik shaklda, fojeaviy kesimda inson hayotini 
bayon etishdir. Asosiy qahramon o‘limidan oldin butun hayotini ko‘zdan kechiradi.
Qahramonning ichki dunyosi bilan tashqi dunyosini tasvirlaydigan sahnalar bir-biriga 
qarama-qarshi qo‘yiladi. Kompozitor rus musiqasining qadimiy qatlamlariga 
murojaat etib, ko‘p ovozli ijroning turli shakllaridan foydalanadi. Asarda qadimiy 
musiqiy uslublar – inson hayotining ulug‘vorligi, tabiatning go‘zalligi, Vatanga 
bo‘lgan muhabbatning abadiyligi kabi fikrlarni tasvirlashda qo‘llaniladi. Zero, asar 
zamonaviy bo‘lib, xalqning bugungi taqdiriga bag‘ishlanadi. “Jomlar tovushi” 
xorlarining 70-80-yillarda adabiyotda keng quloch yozgan neofolklor yo‘nalishi bilan 
kesishuvi yaqqol ko‘zga tashlanadi. 
70-80-yillarda V. Shukshin, F. Abramov, V. Belov, V. Astafyev kabi 
yozuvchilar “qishloq hayoti kuychilari” deb nom olishgan edi. Bugungi kunda 
ularning ijodi davrning realistik adabiyoti deb qabul qilinadi. Aynan shu yo‘nalishda 
yaratilgan “Jomlar tovushi” xorlariga nisbatan munosabat ham bir necha bor 
o‘zgargan. Asarda mavjud bo‘lgan syuita janriga moyillik tufayli, 70-80-yillarda 
uning alohida olingan qismlarigina ko‘rsatilar edi. Bugungi kunda asar tiklanib, 
yaxlitligicha ijro etilmoqda. 
70-80-yillar ijodida xor asarlarini xor-teatr ko‘rinishida, ya’ni yorqin obrazlar 
orqali ijro etish ko‘zga tashlanadi. Ana shunday xorlar qatorida M. Yermolayevning 
“Qishloq xorlari” (1971-1974), V. Ryabovning “Bosbonlarga yig‘ilar” kabi asarlarni 
aytib o‘tishimiz mumkin.