O'zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti raqamli texnologiyalar fakulteti “dasturiy injiniring” kafedrasi 70610101 – «kompyuter ilmlari va dasturlash texnologiyalari»

II NFS -TARMOQ FAYL TIZIMI. APACHE VA FTP SЕRVЕRLARI
2.1 NFS -tarmoq fayl tizimi
Tarmoq fayl tizimi – NFS disk maydonini tarmoq bo‘yicha taqsimlash imkonini beradi. SUN kompaniyasi tomonidan 1985 yilda ishlab chiqilgan.
NFS juda ko‘p komponentlardan tashkil topgan. Linux-da NFS-ni qo‘llash yadro darajasida o‘rnatilgan va shuning uchun ham yadroni NFS-ni qo‘llab quvvatlash bilan yig‘ilganligini ko‘rish mumkin. NFS klient-server prinsipi asosida qurilgan. Kompyuter server yoki klient sifatida, shuningdek, bir vaqtda ikkala vazifani ham bajarishi mumkin.
Linux-da NFS-ning 2 va 3 versiyalari qo‘llaniladi. 2.6.x yadrosida NFS-ning 4 versiyasi sinov tariqasi qo‘shilgan.
NFS – SUN kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan RPC (Remote Procedure Call) ga asoslanadi. Shuning uchun ham NFS-dan foydalanishdan oldin, RPC-ni qo‘llashni yoqish zarur bo‘ladi.
RPC (Remote Procedure Call). Port map – dastur so‘rovlarini qabul qiluvchi portlarni aniqlaydi. Rpcinfo - RPC protseduralari bo‘yicha ma’lumotlarni beradi.
RFC serveri RPC klientlari uchun ruxsat berilgan protseduralari to‘plamidan tarkib topgan. Protseduralarni chaqirib olish uchun, klient serverga so‘rov yuboradi, bu so‘rovda protsedura nomi va qo‘shimcha parametrlar ko‘rsatiladi. Server klient tomonidan so‘ralgan protsedurani bajaradi va uning natijasini qaytaradi. Turli apparat platformalarining o‘zaro mosligini ta’minlash uchun, barcha ma’lumotlar uzatilishidan oldin kompyuterga bog‘liq bo‘lmagan XDR formatiga o‘giriladi. Ma’lumotlarni qabul qilishda esa, lokal tugunlarda foydalanish mumkin bo‘lgan formatga o‘giriladi.
RPC-serverga so‘rov yuborishda RFC protokollarining bir nechta versiyalari mavjud bo‘lganligi sababli, klient nafaqat o‘ziga kerak bo‘lgan protsedura nomerini balki protokol versiyasini ham ko‘rsatishi kerak bo‘ladi.
TCP/IP tarmog‘ida RPC-ni tatbiq qilishda protsedurani tavsiflashda ushbu protsedura so‘rovlarni “qabul qiladigan” port nomeri qo‘shilgan. Transport protokoli sifatida TCP va UDP protokollaridan foydalanish mumkin. TCP-ga tizim uzatilgan ma’lumotlar hajmi UDP deytagrammalari hajmidan oshib ketgan hollarda murojaat qiladi.
Aniq protseduraga murojaat qilishdan oldin klient protsedura qaysi port orqali so‘rovni “eshitishi”ni bilishi kerak. Bu talabning paydo bo‘lishiga sabab, protsedurani ishga tushiruvchi dasturlar qaysi port dastur uchun ochiqligini oldindan topa olmaydi. Bu muammoni yechish uchun maxsus portmap dasturi qo‘llaniladi. Bu dastur RPC protsedurasini tatbiq qilib, o‘zining yuklanishidan keyin RPC-ga zarur bo‘ladigan barcha parametrlar va port nomeri haqida xabar beradi. Klientlar protseduradan foydalanishni boshlaganda, ular portmap xizmatiga murojaat qiladi va undan dastur klient so‘rovini qabul qiladigan javob beradigan port nomerini oladi.
Slackware Linux-da portmap-ni ishga tushirish uchun etc/rc.d/rc.portmap maxsus skripti qo‘llaniladi. Uni bajariluvchi qilish kerak, keyin esa ishga tushirish kerak.