O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi s. R. Sharipov yer tuzish asoslari

kuz-qish-bahor fasllarida yog‘ishi sababli, yozda dehqonchilikni faqat sug‘orish 
yordamidagina amalga oshirish mumkin. Faqat tog‘ va adir mintaqalaridagina lalmi 
dehqonchilik bilan shug‘ullanish mumkin
. 
Hududning namlik bilan ta’minlanishi yillik yog‘ingarchilik koeffitsientining 
yog‘ingarchilikning bug‘lanishiga nisbati bilan ifodalanadi; uning qiymati 0,08-0,5 orasida o‘zgarib 
turadi. Optimal namlik bilan ta’minlanishga ushbu koeffitsient 0,5 ga teng bo‘lganda erishiladi. 
Afsuski, arid iqlimi sharoitida joylashgan bizning mamlakatimizning dehqonchilik mintaqalarida 
amaliy jihatdan bunday ta’minot yo‘q hisobi.
Yer tuzishda hisobga olinadigan boshqa tabiiy omillardan shamollar yo‘nalishi va kuchi 
hisobga olinadi. Ular qishloqlar va ishlab chiqarish markazlarining (fermalar, ma’danli o‘g‘itlar va 
zaharli kimyoviy moddalar saqlanadigan omborxonalar) o‘zaro joylashishiga, shamol eroziyasi xavfi 
bor tumanlarda dalalar va o‘rmon polosalarining hamda agar, qishda ko‘p qor yog‘adigan bo‘lsa, 
yo‘l tarmog‘ining joylashishiga ta’sir ko‘rsatadi. 
Mintaqalarning issiqlik va namlik bilan ta’minlanishini kompleks taxlil qilish bioiqlimiy 
salohiyat ko‘rsatkichini quyidagi ifoda yordamida hisoblash yo‘li bilan amalga oshiriladi.
БИС
K
t
C
C
P
=
>
∑
10
1000
0
0

---

50 
Bunda 
БИС
- bioiqlimiy salohiyat ko‘rsatkichi; 
K
P
- o‘simliklarning namlik bilan 
ta’minlanishini tavsiflovchi va issiqlik bilan namlik nisbatiga bog‘liq koeffitsient; 
t
C
>
∑
10
0
−
10
0
C
yuqori harorat yig‘indisi; 
1000
0
C
- dala dehqonchiligining shimoliy