O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi s. R. Sharipov yer tuzish asoslari

Yer islohoti jarayonida amalga oshiriladigan o‘zgarishlar, qishloq xo‘jalik ishlab 
chiqarishini tashkil etishda tabiiy sharoitlarni to‘laroq hisobga olish, uni aniq hudud 
sharoitlariga moslash imkoniyatini beradi. 
 
Yerning ob’ektiv xususiyatlarini va sifatini qishloq xo‘jaligida va jamiyat faoliyatining 
boshqa sohalarida hisobga olishning ahamiyati kattaligiga e’tiborni qaratib, yer tuzish 
bo‘yicha ilmiy va ishlab chiqarish tashkilotlari yer salohiyatini baholashning maxsus tizimini 
yaratdilar, ularga quyidagilar kiradi: 
*
 
tuproq, geobotanik, topografik va boshqa tasvirga olish va izlanishlar; 
*
 
yer fondini mintaqalarga bo‘lib, tabiiy - qishloq xo‘jalik rayonlashtirish; 
*
 
yerlarning toifalari va yer yaroqliligi klasslari ko‘rsatilgan ishlab chiqarishning genetik 
klassifikatsiyasi; 
*
 
tuproq bonitirovkasi; 
*
 
yerlarni mahsuldorligi, xarajatlar qoplanishi va daromadliligi bo‘yicha ajratib 
iqtisodiy baholash. 
 Bunday axborat bazasi optimal yechimlarni qabul qilish imkonini beradi. 
Nazorat savollari:
1. 
Yerning ishlab chiqarish vositasi sifatidagi qanday xususiyatlari yer tuzishda hisobga olinadi? 
2. 
Kenglik sharoitlari nimalar bilan tavsiflanadi, ular yerdan foydalanishga qanday ta’sir etishadi va 
yer tuzishda qanday hisobga olinadi?
 
3. 
Relef qanday ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi, u qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishiga qanday ta’sir 
etadi?
 
4. 
Tuproq va o‘simlik dunyosi qanday ahamiyatga ega?
 
5. 
Yer tuzishda gidrogeologik va gidrografik sharoitlar qanday hisobga olinadi?
6. 
Yerdan oqilona foydalanishni tashkil etish uchun iqlimning qaysi tavsiflari katta ahamiyatga ega?
 

---

51