O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

25.5-rasm. 
“Favvora-nasos” 
turida MQEBN qо‘llab ikki qatlamni 
alohida ishlatish sxemasi: 
1- paker; 2- 
PED; 3-maxsus kojux; 4- ajratgich; 5- 
plunjerning shtuseri; 6-quvurli yakor; 7-
NKQ; 8- elektr kabeli; 9- favvora 
armaturasi; 10-boshqaruv stansiyasi; 11-
transformator; 12-aylanma quvur . 
25.6-rasm. Shtangali quduq 
nasoslari yordamida “nasos-nasos” 
usulida ikki qatlamni alohida ishlatish 
qurilmasining sxemasi: 
a – paker tagidagi gazni UGR1-V 
qurilmasi yordamida chiqarib yuborish;
b- paker tagidagi gazni U GR2-V 
qurilmasi yordamida chiqarmaslik. 
Yuvishda suyuqlikni sirkulyatsiyasi ajratgichning (4) yon teshigi orqali amalga 
oshiriladi va u yuqoridagi favvora qatlamidan suyuqlikni kirib kelishi uchun hamma 
vaqt ochiq bо‘ladi. Yuvuvchi suyuqlikni pastdagi nasos yordamida ishlatiladigan 

---

194 
qatlamga yutilishini oldini olish ajratuvchi paker va uning pastki qismidagi teskari 
klapan bilan amalga oshiriladi va bunda jihozlar kо‘tarib olinganda paker quduqda 
qoladi. Ajratuvchi pakerni tushirish va о‘tqazish NKQda tushiriladigan maxsus 
о‘tqazadigan asbob yordamida oldindan amalga oshiriladi.
Ikkala qatlamni ham shtangali nasoslar yordamida ishlatish juda murakkabdir. 
Kо‘pgina konstruktorlik byurolari va loyihaviy institutlari tomonidan ikkita qatlamni bir 
quduq orqali alohida ishlatadigan qurilmalar ishlab chiqilgan. Bu konstruksiyalarning 
hammasi standart jihozlardan tо‘liq foydalanish prinsipiga asoslangan, suqma va 
nosuqma nasoslar, MQEBN va h.k. Kichik maxsus tugunlar qо‘shilganda jihozlarni 
о‘rnatishda yoki olib chiqishdagi qiyinchiliklar, ta’mir ishlarida, pakerlarni ushlanib 
qolishi, mexanik chо‘kindilarni va tuzlarni yuvishda yuvishdagi qiyinchiliklar, har bir 
qatlamni debitini aniqlashni va ularni tadqiqotlashning imkoniyatining yо‘qligi, paker 
tagidagi gazni chiqarib yuborishni qiyinligi, tо‘lish koeffitsiyentini yaxshilashni 
murakabligi, alohida ishlatishda о‘rnatilgan jihozlarning foydalanish koeffitsiyentini 
pastligi sababli ishlab chiqarishda keng qо‘llanilmagan. 
SHQN-SHQN sxemasi bо‘yicha har bir qatlamdan suyuqlik juftli shtangali 
nasoslar yordamida amalga oshiriladi va harakatlanadigan qismi maxsus shtangalar 
bilan biriktirilgan (25.6-rasm). Ikkala nasos ham bir quvurlar birikmasi orqali tushiriladi 
va tebratma-dastgohning bitta shtangasi kolonnasi yordamida harakatga keltiriladi.
Pastda joylashgan qatlamdan paker tagidagi suyuqlik pastki SHQN (1) yordamida 
olinadi va yuqoridagi SHQNning (3) aylanma kanallari orqali NKQning fazosiga 
uzatadi. Yuqoridagi qatlamdan suyuqlik о‘tqazish qurilmasidagi (4) yon teshik (5) 
orqali yuqoridagi nasosning qabuliga kirib keladi. Yuqoridagi SHQNdan ham suyuqlik 
NKQga uzatiladi.
Yuqoridagi SHQNning о‘tqazish qurilmasi pastda joylashgan qatlamning pakeri 
tagidagi gazni quvur oralig‘idagi halqali fazoga chiqarib yuborishi uchun chiqaruvchi 
kanallar bilan ta’minlanadi. Bunday holatda nasoslar oralig‘idagi masofaga NKQning 
(6) qо‘shimcha kolonnasi osiladi. Qо‘shimcha kolonna evaziga paydo bо‘lgan quvurlar 
oralig‘idagi fazodagi ajratilgan gaz pastki nasosning qabulidan yuqorida joylashgan 
SHQNning (4) о‘tqazish qurilmasini kanallari orqali quvurning oralig‘idagi fazo orqali 
chiqarib yuboriladi.