|
Mavzu: Qatlamni gidravlik yorish
Reja:
1.Qatlamni gidravlik yorish usuli tahlili.
2. QGYO ni xorijiy davlatlarda qо‘llanilishi.
3. Qatlamni gidravlik yorishni olib borish texnologiyasi.
4. QGYO texnologiyasini olib boorish tartibi.
5. Qatlamni gidravlik yorishning texnologik asoslari.
6. Kon sharoitida qо‘llaniladigan qatlamni gidravlik yorish texnikalari.
7. Kon sharoiti uchun qatlamni yoruvchi suyuqlikni, sifatli qumni va yuvuvchi suyuqliklarni tanlash
1.Qatlamni gidravlik yorish usuli tahlili.
Qatlamni gidravlik yorish (QGYO) neft va gaz quduqlarining ishini jadallashtirishning metodlaridan biri bо‘lib, haydovchi quduqlarning qabul qiluvchanligi oshirishdan iboratdir. Qazib olinadigan flyuid oqimini taminlash uchun ( gaz, kondensat, neft va ularning aralashmasini) yuqori о‘tkazuvchan yoriqlar kanalini qatlamda yaratishdir.
QGYO amalga oshirilgandan sо‘ng quduqning debiti keskin oshadi. Neftni va gazni an’anaviy usullarda qazib olish mumkin bо‘lmaganda yoki kam debitga ega bо‘lganda tо‘xtab qolgan quduqlarni jonlantirishda qо‘llaniladi. Bundan tashqari kо‘pgina neft kazib olish bilan shug‘ullanuvchi AQSH, Rossiya, Kanada, Qozog‘iston va hakozo davlatlarda ham bu eski yoki sо‘nish bosqichida ishlayotgan konlarda emas ishga tushirishning dastlabki davridan boshlab samarasi past yoki kam debitli quduqlarda ham an’anaviy usullar yordamida QGYO orqali ishlatilmoqda.
Bu usulda qatlamga bosim ostida suyuqlik haydalib, bosim ta‘sirida qatlam ochiladi, qatlamchalarga ajratiladi. Bosim pasaytirilganda yoriqlarni bir-biri bilan birikishini oldini olish uchun suyuqlik bilan birgalikda yirik qumlar haydaladi, o’tkazuvchanlik saqlanib qoladi, buzilgan qatlamni 1000 martagacha o’tkazuvchanligi yaxshilanadi.
Gidravlik yorish 100 MPa – ga bosimda amalga oshirilib, bunda katta miqdordagi suyuqlik sarflanadi, murakkab va har xil turdagi texnikadan foydalaniladi.
Qatlam g’ovakligiga tik yo’nalgan, g’ovaklikdan yuqorida yotgan jinslarni og’irligiga teng bo’lgan kuch ta‘sir qiladi.
Qoldiq tog’ jinsining o’rtacha zichligi odatda 2300 kg/m3 – ga teng qabul qilinadi.
Tog’ jinsining bosimi
Рt.j=ρt.j·g·H
Bu yerda: suvni zichligi 1000 kg/m3. Tog’ jinsi bosimi (Рt.j) gidrostatik bosimdan 2,3 marta katta.
QGYО – da neftli yoki suvli asosdagi eritma tayyorlanadi. Qatlamni yutilishini kamaytirish va qum tashish holatini yaxshilash uchun neftli asosli eritmadan foydalaniladi. Suyuqliklar qo’llanilish kategoriyasi bo’yicha uchga bo’linadi: yoruvchi suyuqlik, qum tashuvchi – suyuqlik, yuvuvchi suyuqlik.
QGYO texnologiyasini amalga oshirishda neftni qazib olish uchun yuqori quvvatga ega bо‘lgan nasos stansiyasi yordamida quduqqa yoruvchi suyuqlik (gel, suv, kislota yoki qum aralashmasi) neftlilik qatlamini yorilish bosimidan yuqori vosim ostida quduq orqali bostiriladi. Yoriqlarni ochiq holatda ushlab turish uchun terrigen kollektorlarida yolimlanuvchi agent-propantdan, karbonat kollektorlarida-kislotadan foydalaniladi, hosil qilingan yoriqlarni devorini yemiradi. Karbonat kollektorlarida ham propantdan foydalaniladi. QGYO usulidan foydalanib noana’naviy usullarda gaz qazib olishda zichlamali tog‘ jinslariniig bо‘shliqlari tutashtiriladi va tabiiy gazni bо‘shatish imkoniyatini beradi.
QGYO yorishda qatlamga quduq orqali maxsus aralashma haydaladi. Bunda aralashmaning tarkibiga 99% suv va qum hamda 1 %-atrofida kimyoviy reagentlar qо‘shiladi. Gelli agentning tarkibi, (50% dan kо‘pi kimyoviy reagentlar), korroziyaga qarshi ingibitor (faqat kislotapi QGeda), ishqalanish kamaytirgich, loyni barqarorlashtirgichlar, kiyoviy birikmalar, tuquvchi chiziqli polimerlar, chо‘kindilarni hosil qiluvchi ingibitorlar, deemulgatorlar, suyultirgichlar, biotsid (suv bakteriyalarini parchalash uchun; kimyoviy reagentlar), qо‘yuqlashtirgichlardan foydalaniladi. QGYoda suyuqlikni quduqdan yoki yer osti suvlari orqali oqib chiqishiga yо‘l qо‘ymaslik uchun qatlamlarni izolyatsiya qilishni har xil usullari qо‘llaniladi. Qatlamlarni gidravlik yorish natijasida kо‘tilgan natijalarga- ya’ni quduqning debiti jadallashtirilashtirish kiradi va quduqqa neft bilan birgaliqda suvlar kirib keladi (yaqin joylashgan kollektordan suvlarni germetik bо‘lmagan joydan kirib kelishi) hamda quduqning suvlanganlik kо‘rsatgichi oshib ketadi yoki bu jarayonda ijobiy natijaga erishib bо‘lmasligi ham mumkin.
QGYoda asosiy muamolardan yana biri yoriqlarni kerakli bо‘lmagan tekisliklarda joylashganligi-mumkin bо‘lmagan holat bо‘lib, tog‘ jinslariga vektorli kuchlanishini ta’sir qilishni oldindan bilib bо‘lmaydi hamda bu yoriqlar tik yoki yotiq kо‘rinishida bо‘lishi mumkin. Bu metodika asosida kо‘pgina tadqiqot ishlari olib borilgan. Birinchidan burg‘ilash tizmasini ostki qismini kerakli texnologik jamlanmalar va geofizik datchiklar bilan jihozlash hamda birgaliqda burg‘ilash jarayonida litologik qirqimning geomexanik xossalarini aniqlashtirish zarur hisoblanadi.
Ikkinchi muhim omillardan biri, QGYO orqali gorizontal yoriqlarni hosil qilishda chuqurligi 600-800 metrdan katta bо‘lganda tik kuchlanish gorizontal kuchlanishdan yuqori bо‘ladi. Shunday qilib gorizontal yoriqlarni hosil qilishda maxsus konstruktiv va texnologik GYO usullari qо‘llaniladi. Gorizontal yoriqlarni gidravlik yorishda metodik modellar ishlangan, tik quduqlarni gidravlik yorishdan farq qiladi hamda maksimallik kо‘rsatgichi bilan ajralib turadi. Uchinchi majburiy holatlardan biri yoriqlarni qiya yо‘nalishini boshqarishda quduqning belgilangan uchastkasida troyektoriyani joylashtirish kerak bо‘ladi. QGYodagi kо‘pgina muammolar yuqorida keltirilganlardan kelib chiqadi: yoriqlarni ochilishi bizni fikrimizga kо‘ra kichik bо‘ladi. Gorizontal quduqlarda propantni oraliqlarga kirib borishi va uni tо‘ldirishi kichik bо‘ladi hamda keyinchalik yoriqlarni siljish bosimi yuqori bо‘ladi. Bunda qoldiq oraliq masofada propantni mustahkamligiga bо‘lgan talab oshadi. Bunda yoriqli tog‘ jinslarida gorizontal yoriqlar kengligi bо‘yicha о‘zgarmasdan qoladi. Gorizontal quduqlarda QGYO texnologiyasining samaradorligi tik quduqlarga nisbatan 20-30% yuqori
bо‘ladi. Shuning uchun oddiy kо‘p bosqichli yon otvodlardan foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
