O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

2.4-jadval
2 kun qotgandan keyin sement toshining o‘tkazuvchanligi (mkm²)

S/TSnisbatlari, %	T =22 0S, r - 0,1 MPa	T = 75 0S, r = 10 MPa	T -1100S, r = 30 MPa	T = 150 0S, r = 40 MPa
40	18,3	0,0	0,15	6,12
50	22,4	0,5	2,29	44,00
60	47,2	1,33	1,4	68,30

Quduqning gorizontal uchastkasida sementlashning sifatiga ta’sir qilish tamponaj aralashmasining suv beruvchanligi bilan bog‘liqdir. Bu ko‘rsatgichlarni aniqlashtirish uchun yo‘riqnomadan foydalanish mumkin, ya’ni, aralashmaning nol suv buruvchanligida (ayniqsa, yengillashtirilgan sement – bentonitli tarkiblarda) suv beruvchanlik yuqori emas.

Muammolarning kardinal yechimlar - tamponaj aralashmasining nol ko‘rsatgichli suvberuvchanlikdan quduqning sharoitiga mos keladigan bosimlar farqida (3.4-jadval) foydalanish hisoblanadi.
2.4.Tamponaj aralashmalarini minimal suv tarkibli va suvga-turg‘unli retsepturasini ishlab chiqish

Sementdan tamponaj aralashmalarini retsepturasini tanlash bo‘yicha ishlar “sovuq” quduqlar uchun diametri 245 mm bo‘lgan oraliq kolonnasini va ishlatish gorizontal quduqni sementlash sharoitlari uchun olib borilgan.

Tamponaj aralashmasining Pt zichligi va oquvchanlik qiymatlari qotgandan keyin qovushqoqlik programmaning oxirida konsistometrda sinalgan hamda aralashning xossasi konsistometrda sinalgandan keyin: oquvchanlik, sedimentatsiya suv ajratishi V, qotishni boshlanishi t _q.b. va qotishni tugallanishi t _q.t, konsistometrdan olinish payti ya’ni, “to‘xta” paytidan boshlab ma’lumolar 3.5 – 3.8-chi jadvallarda keltirilgan.
2.5-jadval
Quyuqlashgan suyuqlikda tamponaj aralashmasining pasaytirilgan suvga turg‘unligining xossalari (ikkinchi porsiya)

Aralashma sanog‘i	S/TS	Tiloza, %	Nа2CО3, %	ρ, gr/sm^3	R, sm	τ, o‘.bir.	R, sm	V, mm	Vaqt, s-daq.min, pri T = 49 0S
									t q.b.	t q.b.
1	0,5			1,79	17	_
2	0,5	0,2	—	—	13	—	—	—		—
3	0,5	0,2	1	1,80	16	2 s 10 daq qotishni boshlanishi
4	0,5	0,4	—	—	11	—	—	—	—	—
5	0,5	0,4	1	—	14	—	—	—	—	—
6	0,55		—	—	19	—	—	—	—	—
7	0,55	0,2	—	—	14	—	—	—	—	—
8	0,55	0,2	0,5	1,76	16	0	16	2	1-00	2-00
9	0,55	0,2	1	1,77	17,5	0	Qotish 3 s.dan keyin
10	0,55	0,4	—	—	12	—	—	—	—	—
11	0,55	0,4	0,5	1,76	14	0	15,5	2	1-20	3-00
12	0,55	0,4	1	1,77	15,5	7	15	1	1-00	2-00
13	0,55	0,6	—	—	11	—	—		—	—
14	0,55	0,6	0,5	—	12,5	—	—	—	—	—
15	0,55	0,6	1	1,77	14,5	0	16	0	2-30	4-00
16	0,55	0,6	1(5	1,78	16	0	15,5	0	1-00	2-00

2.6-jadval

Plastifikatorli eritma bilan ishlov berilgan suvturg‘unligi pasaytirilgan tamponaj aralashmasining xossalari

Aralashma sanog‘i	S/TS	SSB, %	ρ, gr/sm^3	P, sm	τ, o‘.bir.	P, sm	V, mm	Vaqt, s-daq.min, pri T = 49 ^0C		Vaqt, s-daq.min, pri T = 49 0S
								t q.b.		t q.b.
		Birinchi porsiya 37^0C					•с
17	0,5	—	1,79	17		-	-	-		-
18	0,5	0,1	1,79	18	Quyuqlashish			2 s 40 daq
19	0,5	0,2	1,79	19	Quyuqlashish			3 s 30 daq
20	0,5	0,3	1,79	21	5	15	0	1-00	2-00
21	0,5	0,4	1,79	23,5	0	18	4	4-30	7-00
		Birinchi porsiya 49^0C
22	0,5	0,1	1,79	18		Quyuqlashish		2 s 30 daq
23	0,5	0,2	1,79	19	9	18	10	0-30		1-30
24	0,5	0,3	1,79	21	0	18	2	1-30		2-00
25	0,5	0,4	1,79	23,5	0	20	4	3-30		5-00
26	0,5	0,5	1,79	25	0	22	5	7-00		10-00

Sementdan tayyorlanadigan tamponaj aralashmasini retsepturasini tanlash bo‘yicha qaynoq quduqlar uchun ishlar 245 mm.li diametrdagi oraliq mustahkamlash kolonnasini sementlashda olib borilgan. Shu retsepraturaning aralashmalari konsistometrda tadqiqotlangan, texnologik parametrlarning qiymati ularni tayyorlash va tashish mumkinligini ta’minlagan (3.7 - jadval).
2.7-jadval
Suv tarkibi pasaytirilgan suvga turg‘un tamponaj aralashmasining xossalari

Aralashma sanog‘i	S/S	SSB, %	Lig- no- sil, %	CaCl %	ρ, gr/sm^3	P, sm	τ, o‘.bir.	P, sm	V, mm	Vaqt, s-daq.min, pri T = 49 ^0C
										t q.b.	t q.b.
27	0;5			_	1,79	17	—	—	8	1-45	3-10
28	0,5ж	0,1	—	—	1,79	20	—	—	8	—	—
29	0,5	0,1	0,1	—	1,79	24	0	25	9	—	—
30	0,5	0,3	0,3	—	1,80	25	0	25	11	5-05	8-45
31	0,45	0,1	0,1	—	1,83	18,5	0	24	4	—	—
32	0,45	0,3	0,3	—	1,83	22	0	25	4	3-20	5-15
33	0,45	0,3	0,3	2	1,84	23,5	0	25	3	2-05	3-50
34	0,45	0,1	0,1	—	1,86	17	5	21,5	0	1-10	2-35
35	0,45	0,3	0,3	—	1,86	19	2	21,5	0	1-45	2-50

Taklif qilingan aralashmalarni tayyorlash uchuni quyidagi talablar qo‘yilgan:
-qayta aralashtirilganda zichliklari orasidagi farqning qochishi ±0,02 g/sm³ chegarasida bo‘lishi zarur;
-aralashmaning qotish vaqti sementlash jarayoniga ketadigan vaqtdan katta bo‘lishi zarur;
-aralashmani konsitometrda tadqiqotlash progmasining tugallanish paytida qotish an’anasi paydo bo‘lishi zarur;
-sedimentatsiya suv ajratish qiymati konsistometrda tadqiqotlash prorammasi tugashidan 1 mm.dan oshib ketmasligi kerak;
-qotishning boshlanish payti “to‘xta” komandasidan keyin 3 soatdan ortiq bo‘lmasligi kerak;
qotishda oquvchanlik 18 - 20 sm;
aralashmaning zichligi 1,76—1,86 g/sm³.
3.5 – 3.8- jadvallardan ko‘rinib turibdiki, qo‘yilgan talablarga 20, 23, 35 retsepturalar javob beradi.
Tamponaj aralashmalarini tanlash bo‘yicha retsepturaning ishlari ichma – ich 194 mm.li oraliq mustahkamlash kolonnasining sementlash uchun olib borilgan. Zichligi, tamponaj aralashmsining va toshini termik chidamliligi bo‘yicha talablarni qoniqtirish uchun USHS2-120 tamponaj materiali tanlangan..
Mavjud bo‘lgan geologik – texnik sharoitlarga va sementlash rejimiga mos holda belgilangan reagent, tamponaj aralashmasi retsepturani tanlashda programma bo‘yicha konsistometrda termobarik ta’sirga sinaladi (3.3 - rasm).