O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

2.2 -rasm. Diametri 245 mm.li mustahkamlash kolonnasini sementlashda jihozlarni joylashtirish va bog‘lanmasining sxemasi:
1,6,7- sementlovchi agregatlar; 2- sementniaralashtiruvchi mashina; 3- yuqori bosim chizig‘i; 4 - gidravlik - elevator; 5 – o‘rtaga o‘rnatilgan qurilma; 8 - retsirkulyatsiya chizig‘i; 9- manifoldlar bloki.



Tamponaj aralashmasi 28,5-28,7 m³ umumiy hajmda tayyorlangandan keyin (suyuqlikni eritish va sement-zol qatlamini hajmi bo‘yicha nazorati amalga oshiriladi) uni quduqqa haydash davom ettiriladi va bir vaqtning o‘zida ikkinchi o‘rtadagi sig‘imda quyuqlashgan sement-zolning aralashmasini reagent-barqarorlashtiruvchi qo‘shma bilan (3.4-jadval) tayyorlashga kirishiladi.
Tarkibida 20 – 30 kg bentonit kukuni bo‘lgan 1 t sement-zoli qatlamni tamponaj aralashmasini oldindan tayyorlash uchun 0,2 - 0,3% li natrosol eritmasi (talab qilinadigan komponentlarning miqdori tamponaj aralashmasi laboratoriyada tihlil qilingandan keyin aniqlashtiriladi) qo‘shiladi va tamponajli podlandsement aralashmasining birinchi porsiya haydalgandan keyin quduqqa haydaladi.
Birinchi 7 – 8 m³ haydaluvchi suyuqlik 20 l/sek ko‘rsatgichda haydaladi, keyin esa (bufer suyuqligi mustahkamlash kolonnasining boshmoqi tagidan chiqishni boshlaganda) agregatlarning unumdorlik ko‘rsatgichi 40 l/sek.ga oshiriladi. Bunda quvur orqa fazosidagi kiruvchi oqimning tezligi 1,8 m/sek, bu tezlik burg‘ilash eritmasini yuvilishini va aralashishini ta’minlaydi.


2.4-jadval
245 mm.li oraliq kolonnasining 1381- 0 oraliqda sementlashning texnologik operatsiyalari va sementlash agregatlari ishlarining rejimi

Texnologik jarayonlarining nomi	Agregatlar soni	Agregatlarning ish ko‘rsatgichi, l/s			Operatsiya oxiridagi bosim, MPa		Agregatlarni ish vaqti, daq
		bir	hammasi	Haydash hajmi, m^3	sement kallagidagi	Quduq tubidagi
Bufer suyuqligini haydash	1	7,9	7.9	12,0	0,1	15,6	26
Sement-zolli aralashmani tayyorlash	1	7,0	7,0	28,5			68
Pastki tiqinni qo‘shish				-		-	5
Sement-zolli aralashmani haydash	2	7.9	15,8	28,5	0	15,5	50
Bentonit qo‘shib sement-zolli aralashmani tayyorlash	1	7,0	7,0	8,4			20
Bentonit qo‘shib sement-zolli aralashmani haydash bentonita	2	7,9	15,8	8,4	0	15,7	10
Pastki tiqinni qo‘shish Bostirish:							5
1 bosqich	3	6,7	20,0	8,0	0	15,5	7
2 bosqich	4	10,0	40,0	26,0	0	19,1	11
3 bosqich	3	6,7	20,0	16,0	7,0	25,2	52
4 bosqich	1	5,0	5,0	6,5	8,8	24,4	22
Izoh: . UN B-160/40 sementlash agregatlari, silindrli vtulkaning diametri 115 mm.

Haydaladigan suyuqliklar tenglashishga erishgandan keyin (bostirish hajmi 34-35 m³ ni tashkil qiladi) bostirish tezligi 20 l/sek.ga pasaytiriladi, eng oxirgi 6 - 7 m³ ni bostirish 5 l/sek tezlik ko‘rsatgichida olib boriladi. Siganl “to‘xta” olingandan keyin va asta – sekin quduqda bosim pasaytirilib 48 soat SAQga qoldiriladi, undan keyin esa mustahkamlash kolonnasini germetiklikga sinash ishlari olib boriladi va kolonnaning sifatli mustahkamlanganligini baholash uchun geofizik tadqiqotlar jamlanmasi amalga oshiriladi.
2.3.Gorizontal quduqlarda retsepturani tanlashda tamponaj aralashmalariga qo‘yilgan talablar
Tamponaj sementlariga qo‘yilgan eng bosh talablardan biri – bu sement aralashmasining xossasini quduqning sharoitiga mos kelishidir. Hamma holatlarda sement aralashmasi aniq geofizik sharoitlarda qotish muddatiga to‘liq mos kelishi zarur.
Laboratoriya va kon sharoitida olib borilgan eksperimentlar qaysiki, sement aralashmalarining sedimentatsiya barqarorligi nol suvga turg‘unligiga mos kelishi va 10 sm.dan kichik bo‘lmagan balandlikdagi idishdagi zichligining farqlari 0,01 g/sm3 .dan (5 mm.dan kichik bo‘lmagan diametrda) oshmasligi kerak. Lekin bu gorizontal uchastkalar uchun eritmaning bu tavsifini qo‘llanilishi to‘g‘risidagi ma’lumot hozircha meyorlashtirilmagan. Sement aralashmasining balandlik bo‘yicha zichliklaridagi farq kolonna orqasidagi fazoga keltirilmagan, eng kichik o‘lchamda quduqning gorizontal stvolida ikkita salbiy holatlarda:
-tutash idishning yuqori yuzasining ostida “toza” sementning aralashmasidan nol ko‘rsatgichda ham biroz miqdorda suvning aralashmasini to‘planishi kuzatiladi. Shunday qilib, yuqori qismida aralashma qotgandan keyin tosh yumshoq tuzilmaga ega bo‘ladi yoki kontraksiyaning ta’sir natijasida - qattiq va suyuqlik tanasi mavjud bo‘lmaydi – vakuumgacha;
-sement toshidan tik kesim bo‘yicha namuna olinganda asosiga yaqin joydan olingan namunaga nisbatan zichroq (kam o‘tkazuvchan) bo‘ladi.
Bu ikkala omildan ko‘rinib turibdiki, gaz uchun potensial kanallarni paydo bo‘lishiga olib keladi va ishlatish jarayonida shu kanallar orqali gazni paydo bo‘lishi kuzatilishi mumkin. Eksperimental ishlar sement toshining o‘tkazuvchanligiga suv-sement nisbatidan kelib chiqqan holda beradi hamda suvni sedimentatsiyasida aralashmada taqsimlanishiga (3.4-jadval).
Bu ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, suvning miqdori oshirilganda quduq stvolining gorizontal uchastkasida sement aralashmasining yuqori qismida toshning ko‘p martali o‘tkazuvchanligining oshishi kuzatiladi