«Mayda orollar» nomi bilan atalgan Mikroneziya asosan, marjon
va vulqonlardan paydo
bo'lgan juda ko'p kichik orollardan iborat. Bunga Tinch okeanining g'arbiy qismida joylashgan
Marshall, Karolin. Marian orollari va Gilbert arxipelagi kiradi. Nihoyatda keng hudud (14 mln.
km
2
)da tarqoq joylashgan mazkur orollarning umumiy maydoni 3,5 ming km
2
ga ham yetmaydi.
Ammo geografik mavqei nuqtayi nazardan Mikroneziya Janubi-sharqiy Osiyo mamlakatlari bilan
Polineziya va Melaneziya orolligida joylashganligi juda qulay.
Antropologik jihatdan Mikroneziya aholisi melaneziyalik
va polineziyaliklarga yaqin
mongoloid va negroid irqining aralashmasidan paydo bo'lgan tipdir. Ular o'rta bo'yli, jigarrang tanli
va bir oz jingalak sochli. G'arbiy Mikroneziyada mongoloid qo'shimchasi borligi seziladi.
Mikroneziya xalqlarining tillari kam o'rganilgan, ammo so'nggi klassifikatsiya ma'lumotlari
malayya-polineziya
turkumi
avstroneziya
til
oilasiga
oid
ekanligini
tasdiqladi.
Mikroneziyaliklarning ko'p qismi mazkur til oilasining sharqiy yoki okeaniya shoxobchasiga kiradi.
Shulardan eng kattalari Gilbert arxipelagidagi tungaru (64 ming kishi)dir. Sof okeaniya tilida
so'zlashadigan Sharqiy Mikroneziyada 10 ta xalq yashaydi. G'arbiy shoxobchasiga oid belau xalqi
(15 ming kishi) G'arbiy Mikroneziyada yashaydi. Bulardan tashqari ko'p sonli metislar va
immigrantlar ham mavjud.
Mikroneziyaliklarning xo'jaligida serunum yerlar kam bo'lgan-ligi tufayli faqat kokos
palmasi, shakarqamish, non daraxti o'stiriladi. Aholisi asosan, baliqchilik bilan kun ko'radi. Mayda
orollarda qisman o'ziga xos madaniyatga ega bo'lgan dengiz ko'chmanchilari
deb nom olgan
qabilalar ham yashaydi. Baliq ovi ashyolarini tayyorlash ancha rivojlangan: 30-40 metr keladigan
yog'och tolalardan to'qilgan to'rlar, bambukdan po'pak va hinjilardan qarmoqlar, xivichdan yasalgan
har xil to'rlar, sanchqi va hokazo. Palau orollarida sholikorlik va kulolchilik bilan shug'ullanganlar.
G'arbiy Mikroneziyada sug'orish dehqonchiligi asosiy rolni o'ynasa, sharqiy qismida baliqchilik eng
muhim soha hisoblangan.
G'arbning moddiy madaniyati yuksak kulolchilik, tosh ustunlarga uy qurish va boshqa kasb
xususiyatlari bilan ham ajralib turadi. Tosh yoki yog'och ustunlariga sinch qilib qurilgan uylari
palma yaprog'i bilan yopilgan. Kiyimlari o'simlik tolalaridan to'qilgan har xil belbog' va etaklardan
iborat, ayollar asosan, xashak va yaproqlardan tikilgan yubka kiyadilar.
Ayrim orollar ijtimoiy tuzumida va ma'naviy madaniyatida ibtidoiy an'anaviy munpsabatlar
saqlangan. Ammo sotsial tabaqalanish ham paydo bo'lgan.
Harbiylar, dengizchilar va kemasozlar
zodagonlar tabaqasiga kirgan, dehqonchilik va baliqchilik bilan shug'ullanuvchilar esa kambag'al
hisoblanganlar. Ayrim Palau kabi orollarda urug' va qabilaviy munosabatlar kuchli bo'lgan.
Ayniqsa, ona urug'i tartib qoldiqlari saqlangan, qizlar erkin
nikoh huquqiga, umuman ayollar
erlar bilan teng huquqqa ega bo'lganlar. Katta oila xo'jalik hujayrasi bo'lib yetishgan. Karolin va
Marshall orollarida qabila boshliqlarining hukmronligi va an'anaviy ijtimoiy tartiblari hozirgacha
ham saqlangan. Dini qadimiy animistik tasavvurlar bilan bog'liq o'liklar
va ajdodlar ibodatidan
iborat. Folbin va kohinlar ham bo'lgan. Hozir ko'p orollarda nasroniy dini ayniqsa, katolitsizm
tarqalgan. Ammo «muqaddas homiylar»ga bag'ishlangan bayramlar («Fiyesta»)ni nihoyatda
tantanali nishonlaganlar. Juda boy va hashamatli nikoh to'ylari ham o'ziga
xos xarakterga ega
bo'lgan.
Mikroneziya hozirgi davrda butunlay AQSH ta'sirida. Ular orollardagi qulay yerlarining
ko'p qismini o'z tasarruflariga olganlar, tub aholiga esa 40 foizgina yer tekkan, xolos.
Marian va
Marshall orollarining ko'p qismida amerikaliklarning harbiy bazalari joylashgan.
Mikroneziyaning hozirgi iqtisodiyoti asosan, kokos palmasini o'stirish va kokos yong'og'ini
ishlab chiqarishdan iborat. Ayrim orollarda shakarqamish, kakao va sabzavot yetishtiriladi. Gilbert
orollarida fosforit qazib olinadi. Maorif tizimi nihoyatda past darajada rivojlangan.
