O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Antropologik jihatdan hozirgi xalqlar so'nggi ilmiy klassifikatsiya asosida to'rt katta 
irqqa bo'linadi: negroid (afrikan), yevropoid (evroosiyo), mongoloid (osiyo-amerika) va 
avstraloid (okeaniya) katta irqlari. Negroidlarning soni o'tgan asr so'ngidagi ma'lumotlari 
bo'yicha butun dunyoda 250 milliondan ortiq (negrlar, negrilli, bushmen va gottenotlar); 
negroid va yevropoid aralashishidan paydo bo'lgan 352,6 millionli irqlar efiop tipi, 
sudanliklar, mulatlar) ham shularga kiradi; eng katta yevropoid (evroosiyo) irqi 1 milliard 
793,3 million kishidan iborat bo'lib, unga aralash tiplar (metislar, mulatlar) ham kiradi; 
mongoloid (osiyo-amerika) katta irqiga oid aholi soni 704 milliondan ortiq; aralash tiplar 
672,2 million, Tinch okean mongoloidlari 664 million kishi, Janubiy Osiyo guruhi 542,4 
million va yaponlar tipi 11 million kishidan iborat; avstraloid (okeaniya) katta irqi 
(veddoidlar, avstraliyaliklar, aynlar, melaneziyaliklar va papuaslar) soni 9,4 million kishini 
tashkil qiladi. Irqiy tafovut faqat tashqi jismoniy belgilari bilan aniqlanadi. Har bir katta irq 
ichida mayda guruh va tiplar ham mavjud. 
Etnoslarning shakllanishida va ularni farqlashda til asosiy rol o'ynaydi. Til birligiga qarab 
ayrim xalq va elatlar aniqlanibgina qolmay, ko'pincha til asosida nom ham beriladi. Lingvistik 

---

xarakteristika tarixiy-qiyosiy o'rganish orqali aniqlanadi. Odatda kelib chiqishi bir bo'lgan 
xalqlardan til yaqinligi bo'ladi. Shu asosda eng katta til oilalari va guruhlari quyidagicha bo'linadi: 
hind-yevropa oilasida 1 mlrd. 861 million kishi gapiradi, shulardan eng katta guruhlari — 
germanlar (403,9 million), romanlar (482 million), hindiylar (595,6 million), slavyanlar (271 
million), eroniylar (65 million) semit-xamit (afroosiyo) oilasida 147,9 million kishi semit xalqlari; 
dravid oilasi 154,1 million kishidan biorat; Ural oilasiga 23,4 million, oltoy oilasiga 96,9 million, 
xitoy-tibet oilasiga 864,7 million, Nigero-kordofa oilasiga 212,6 million, avstroneziya oilasiga 
191,3 million, avstroosiyo oilasiga 64,5 million kishi kiradi. Tillar morfologik (so'z tuzilishi) va 
geneologik (kelib chiqishi) yaqinligi asosida farqlanadilar. Geneologik klassifikatsiya etnologiya 
fani uchun muhim ahamiyatga ega, chunki xalqlarning kelib chiqishi (etnogenezi)ni o'rganishda 
katta yordam beradi.