O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti «gumanitar fanlar kafedrasi»

2. Fanlar tizimi.
3. Geografiya fanlar tizimi. 

Tayanch iboralar: 
Fan, fanlar tizimi, geografiya fanlar tizimi, iqtisodiy geografiya fanlar 
tizimi, maxsus geografiya
 
1. Fan haqida tushuncha. 
Fan insonning ongli faoliyati maxsuli sifatida qadimgi 
Yunonistonda VI-V asrlarda vujudga keldi. Juda ko’p olimlarning fikricha fan bu insonning 
ongli faoliyatidir. Fanning vazifasi esa borliq haqidagi bilimlarni ishlab chiqish va ularni nazariy 
jihatdan tartibga solishdir. Fanning asosiy maqsadi esa ob’ektiv borliqni boshqarishni usullari va 
yo’llarini ishlab chiqishdan iboratdir. 
Fan – dunyo haqidagi bilimlar tizimi (sistemasi), ijtimoiy ong shakllaridan biri. U katta va 
yuksak va ijodiy salohiyatni birlashtiradi, ilmiy dunyoqarashni shakllantiradi va rivojlantiradi 
hamda raqobatbardosh kadr va barkamol shaxsni tarbiyalashning ilmiy asoslarini yaratadi. Fan 
mamlakatda qudratli ilmiy-intellektual jamoani yaratishga xizmat qiladi. U hayotning eng 
murakkab va yuksak aqliy mehnat talab qiladigan nufuzli sohasidir.
Tarixiy taraqqiyot, ayniqsa ilmiy-texnika taraqqiyoti davrida fan jamiyatning ishlab 
chiqaruvchi kuchiga aylanib bordi. Fan tabiat, jamiyat va tafakkur haqida yangi bilimlar hosil 
qilishdan to ularni tadbiq qilishgacha bo’lgan faoliyatni o’z ichiga oladi. Fan taraqqiyot 
poydevori sifatida jamiyatga xizmat qiladi.
Inson atrof-muhit, bepoyon olam va unda sodir bo’ladigan hodisa va jarayonlar sirlari 
hamda rivojlanish mexanizmini o’z kuzatishlari va hayotiy tajribalari asosida o’rganib, ular 
haqida ma’lum darajada bilimga ega bo’ladilar. Bu bilimlar vaqt davomida tobora kengayib va 
takomillashib borishi natijasida borliq haqida odamlarda ilmiy tushuncha va dunyoqarash 
shakllanadi. Faylasuflar dunyoqarashni uch shaklga ajratadilar. Bular mifologik (afsonaviy), 
diniy va ilmiy-falsafiy.
Fan-yangi bilimlarni egallash bilan bog’liq faoliyatni ham, bu faoliyatning mahsuli-
olamning ilmiy manzarasi asosini tashkil etuvchi bilimlarni ham o’z ichiga oladi; inson
bilimlarining ayrim sohalarini ifodalaydi. Demak, hayotiy bilimlar to’planib ijtimoiy 
taraqqiyot tufayli ilmiy mazmunga ega bo’lib boradi. Inson ilmiy faoliyatning asosiy maqsadi 
voqelik to’g’risida bilim olishdan iborat.