O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

Gîlîgràfiyaning àsîsi.
Endi gîlîgràfiyaning àsîsi bilàn
tànishishgà o‘tàylik. Õo‘sh, jism to‘g‘risidàgi mà’lumît (uning tàs-
viri) qàndày qilib qàyd etilàdi và qàndày qilib tiklànàdi? Buning
uchun jismdàn chiqàyotgàn to‘lqin àmplitudàsi và fàzàsini qàyd
qilish và qàytà tiklàsh zàrur. Bu esà àmàldà mumkin. Chunki
intårfårånsiyadà, intånsivlikning tàqsimîti intårfårånsiyagà kiruvchi
to‘lqinlàrning hàm àmplitudàlàrigà, hàm fàzàlàrigà bîg‘liq bo‘làdi
(7.1- § gà qàràng).
Shuning uchun hàm fàzà, hàm àmplitudà hàqidàgi mà’lu-
mîtlàrni qàyd qilish uchun jismdàn chiquvchi to‘lqindàn (jism
to‘lqini) tàshqàri, yorug‘lik mànbàyidàn bîruvchi, ungà kîgårånt
bo‘lgàn to‘lqindàn hàm (tàyanch to‘lqini) fîydàlànilàdi.
Gîlîgràfiyaning àsîsiy g‘îyasigà muvîfiq, jism và tàyanch
to‘lqinlàri hîsil qilàdigàn intårfårånsiîn mànzàràdàgi intånsivliklàr
tàqsimîti ràsmgà tushirib îlinàdi. So‘ngrà, fîtîplàstinkàdà qàyd
qilingàn qîràygàn tàqsimîtlàr yorug‘lik difràksiyasi yordàmidà
qàytà tiklànib, jism bo‘lmàsà hàm, uni o‘rgànish imkîniyati vu-
judgà kålàdi.
D. GABOR
(1900–1979)
11-§.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

37
Gîlîgràmmà hîsil qilish.
Gîlîgràmmà dåb, fîtîplàstinkàdà qàyd
qilingàn tàyanch và jism to‘lqinlàri hîsil qilgàn intårfårånsiîn
mànzàràgà àytilàdi.
Buning qàndày àmàlgà îshirilishi 24-
à
ràsm-
dàgi sõåmàdà ko‘rsàtilgàn.
Làzår nuri ikkità qismgà àjràtilib, bir qismi ko‘zgugà, ikkinchi
qismi esà jismgà yo‘nàltirilàdi. Nurning birinchi qismi ko‘zgudàn
qàytib fîtîplàstinkàgà tushsà (tàyanch to‘lqini), ikkinchi qismi
jismdàn qàytib fîtîplàstinkàgà tushàdi (jism to‘lqini). Bu to‘lqinlàr
kîgårånt bo‘lgànliklàri uchun fîtîplàstinkàdà intårfårånsiya
mànzàràsini vujudgà kåltiràdi. Òàyanch và jism to‘lqinlàrining
qo‘shilishi nàtijàsidà hîsil bo‘lgàn intårfårånsiya mànzàràsining
fîtîplàstinkàdàgi ràsmi chiqàrilib, gîlîgràmmà hîsil qilinàdi.