O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

 
Modulli chigit seyalkasi 
universal bo‘lib, unga tukli chigitni 
namlangan holda ekish uchun g‘altaksimon miqdorlagich 
tuksizlantirilib, kalibrlangan chigitni ekish uchun esa disksimon 
miqdorlagich o‘rnatilgan. Chigitdan tashqari makkajo‘xori sorgo 
urug‘larini tekislangan dalaga yoki oldindan tayyorlangan oddiy 
va usti tekislangan pushtalarga donalab, dona-uyalab, qator 
oralig‘i 60 yoki 90 
sm
qilib ekishga mo‘ljallangan. Don uchun 
o‘stiriladigan makkajo‘xorini 70 
sm
o‘lchamdagi qator oralig‘iga 
ekadi. Urug‘ ekish bilan birgalikda sug‘orish jo‘yaklarini oladi, 
qator yon tomonlariga o‘g‘it soladi. Ekilgan urug‘lar atrofiga 
gerbitsid eritmasini purkaydi. 
Modulli chigit seyalkasi qator oralig‘i 
в
q
=60 
sm
 
bo‘lib, 4 qa-
torlab chigit eksa, har bir ekspluatatsiya soatiga 1,2 gektar,
Urug‘ni ko‘mish chuqurligining xossalari, navi va 
mahalliy tuproqning holatiga qarab belgilanadi.
Modulli chigit seyalkasiga ekiladigan chigit turiga qarab 
disksimon yoki g‘altaksimon miqdorlagich o‘rnatish kerak.

---

115 
в
q
=90 
sm
bo‘lganda esa, 1,8 gektargacha urug‘ qadashi mumkin 
(ishchi tezlik V
i
=6–10 
km/soat
gacha). Sharoitga qarab, chigitni 
3–8 
sm
chuqurlikda ko‘mib ketadi. Tuksizlanitirilib kalibrlangan 
chigitni 
в
q
 =60
sm qator oralig‘ida gektariga 160–330 ming dona, 
в
q
=90 sm
bo‘lganda 111–222 ming dona eka oladi. Tukli chigitni 
namlangan holatda ekishda esa, 
в
q
=60 sm
da 250–500 ming dona, 
в
q
=90 
sm
qator oralig‘ida esa 166–333 ming dona ekib berish 
imkoniyatiga ega. Donalab ekishda, kataklar soni 64 bo‘lgan disk 
ishlatilsa, har bir metr uzunlikka 10–30 dona ekadi. Tukli chigitni 
esa, qatorlab – 15–35 dona eka oladi. Uyalab ekishda har bir 
uyaga tuksizlantirilgan chigitni (24 katakli disk ishlatilsa), 2

1 
yoki 3

1 dona ekadi.
Modulli chigit seyalkasining umumiy ko‘rinishi 46-rasmda 
ko‘rsatilgan. Har bir qator uchun alohida seksiya xizmat qiladi. 
 
46-rasm. Modulli chigit seyalkasi seksiyasining sxemasi: 
1–zanjirli uzatma; 2–ekish chuqurligini sozlagich; 3–ekkich;
4–kurakchasimon ko‘mgich; 5–zichlovchi g‘ildirakcha; 6–prujina;
7–g‘altaksimon miqdorlagich; 8– kardan vali; 9–ko‘ndalang brus;
10–tayanch g‘ildirak; 11–urug‘ qutisi. 
8 
9 
11 
10 
7 
6 
1 
2 
3 
4 
5 

---

116 
46-rasmda
g‘altaksimon miqdorlagichli ekish seksiyasining 
tuzilishi tasvirlangan:
 
g‘altaksimon miqdorlagich 7 ga beruvchi 
tayanch g‘ildirak 10, harakatni uzatuvchi kardanli val 8, ekkich 3 
ning tuproqqa botishini sozlagich 2, ekilgan urug‘ni ko‘mgich 4, 
zichlovchi g‘ildirakcha 5 lardan ko‘ndalang brus 9 ga biriktirilgan. 
Seksiyaga o‘rnatilgan g‘altaksimon miqdorlagich sxemasi 
46-
rasmda
ko‘rsatilgan Urug‘ qutisi 1 ning ostiga miqdorlagich 
o‘rnatilgan bo‘lib, uning g‘altagi 6 val 5 ga kiydirilgan. Valdagi 
konussimon shesternya 4 ning ustiga to‘zitgich chivig‘i 2 
qo‘ndirilgan ta’minlagich 3 joylashgan. Val 5 aylanishi hisobiga 
ta’minlagich 3 to‘zitkich 2 bilan uzluksiz aylanib turadi. Natijada, 
urug‘ qutisidagi tukli chigit uzluksiz pastga, aylanayotgan g‘altak 
6 ning ustiga tushirib beriladi. G‘altak chetidagi novlarga tushgan 
chigit tarnov 7 ga uzatiladi. 
Sozlovchi to‘siq 8 bilan korpus orasida ajratish darchasi hosil 
bo‘lib, g‘altak novlari u yerga kirib chiqayotganida chigitlarni 
ilintirib olib ketadi. Aylanayotgan g‘altak novlaridan chiqqan 
chigitlar tarnov 7 ga, keyin urug‘ o‘tkazgichga tushadi. 
Ajratish darchasining kattaligi sozlovchi to‘siq 8 ni gayka 2 
yordamida surish hisobiga o‘zgartiriladi. Darcha kengaytirilsa, 
ajratilayotgan chigit miqdori ko‘payadi. To‘siq 8 ning ustida 
ajratilayotgan urug‘ miqdorini ko‘rsatuvchi shkala yopishtirilgan.