O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

O‘qituvchi o‘quvchilarga quyidagilarni tushuntiradi: 
Universal seyalkani ishga tayyorlash. Ekin ekish uchun dalaga 
chiqarishdan oldin seyalka ishchi qismlari va mexanizmlarining 
texnik holati, ekkichlarning to‘g‘ri joylashtirishi, miqdorlagich-
larning belgilangan urug‘ me’yorini ajratishi va ularning 
hammasini bir xil ishlashi tekshiriladi. Iztortkich uzunligi va 
urug‘ni ko‘mish chuqurligi tegishlicha o‘rnatiladi. Miqdorlagich, 
urug‘ o‘tkazgich va ekkichlarning sozlanishiga alohida e’tibor 
berish kerak. G‘altaklaring to‘garakchalar bilan birga erkin 
aylanishini, qo‘l bilan sozlanadigan tutqichni burganda, g‘altak 
kiydirilgan val erkin surilishini ta’minlash kerak. Bukilgan, 
pachoq bo‘lgan, yirtilgan urug‘ o‘tkazgichlardan foydalanish 
mumkin emas. Ekkichlardagi disklar tutashgan joyda ular 
orasidagi tirqish 1,5 
mm
dan ortiq bo‘lmasin. Ekkich disk tig‘ining 
qalinligi 0,5 
mm
dan ko‘p bo‘lmasligi kerak. 
Ekkichlarni joylashtirish. 
Maxsus taxtada ekkichlarni bir-
biriga nisbatan bir xil masofada joylashtirish tartibi chiziladi va u 
ekkichlar tagiga yotqiziladi. 

---

110 
Miqdorlagichlarni bir xil me’yorga o‘rnatish. 
Sozlovchi 
tutqich yordamida hamma g‘altaklar korpus ichiga maksimal 
kiritiladi. Ularning cheti to‘garakcha bilan bir tekislikda yotishi 
kerak. Agar birorta g‘altak to‘garakchadan 1,0 mm ga farq qilsa, 
shu miqdorlagichning korpusi bunkerga nisbatan tegishli tomonga 
surib mahkamlanadi. Muftaning qobirg‘asi bilan tub orasidagi 
tirqish tekshiriladi va sozlanadi. Mazkur tirqish don ekinlari 
urug‘lari uchun 1–2 mm, no‘xat kabi yirik urug‘lar uchun 8–12 
mm
qo‘yiladi. Hamma miqdorlagichlar bir xil miqdordagi urug‘ni 
ajratib olishini tekshirish uchun seyalka g‘ildiragi yerdan 
birmuncha ko‘tarib qo‘yiladi, hamma miqdorlagichlardan urug‘ 
o‘tkazgichlar ajratilib, ularga xaltachalar kiydiriladi. G‘ildirakni 
qo‘l bilan 10 marta aylantirib to‘xtatiladi. Har bir miqdorlagich 
me’yorlab bergan urug‘ massasi 
m; m
2
;...m
n
 (n
= 1,2,3...) tarozida 
o‘lchanib, aniqlanadi: 
𝑚
̅ =
𝑚
1
+ 𝑚
2
+ 𝑚
3
+ ⋯ + 𝑚
𝑛
𝑛
Miqdorlagichlar urug‘ me’yorlashining farqlanish koeffitsiyenti 
bilan aniqlanadi
: 
Bu yerda, n – miqdorlagichlar soni; m
i
– (i= 1,2,3 ...n) tartib 
raqamli miqdorlagich ajratib bergan urug‘ miqdori. Don ekinlari 
urug‘i uchun 

6 % bo‘lishi lozim.