O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Tekis shudgorlaydigan qimmatroq bo‘lgan plug bilan ishlov 
berilgan dalada tuproq uyumlari va shudgor jo‘yaklari paydo 
bo‘lmasligi natijasida uni ekin ekishga tayyorlash oson va 
arzon bo‘ladi. Dalaning tekisligi uzoqroq saqlanadi. Bu sug‘o-
riladigan dehqonchilikda katta ahamiyatga ega. 

---

39 
 
14-rasm.
Tekis shudgorlaydigan pluglar:
 
 
To‘ntarma plugma plugni traktorga ulashning yon ko‘rinishi. 
 
15-rasm.
To‘ntarma plugni traktorga ulashning ust ko‘rinishi.
Ishlayotgan plug mikrorelyefga moslanib, traktorga nisbatan 
ko‘ndalang yo‘nalishda birmuncha engashishi uchun kashak 5–6 
ning ustki uchidagi cho‘zinchoq teshik bo‘ylab 6 sharnirning 
siljishini cheklab turuvchi barmoqni yechib qo‘yish kerak. Orqa 
1 
4 
8 
10 
5 
2 11 
12 
6 
3 
18 
13 
14 15 
16 
17 
П
в
shudgorlangan yer 
traktorning 
simmetriya o‘qi 

---

40 
tomonidan qaraganda traktor o‘ng tomonga engashib tursa ham, 
korpuslar biriktirilgan ustunlar vertikal holatda bo‘lishi kerak. 
Bunga tirak vintlarning uzunligini o‘zgartirish hisobiga erishiladi. 
Bu yetarli bo‘lmasa, o‘ng kashak 5–6 ning uzunligi ham 
o‘zgartiriladi. 
To‘ntarma plugni sozlash. 
Shudgorlash chuqurligiga o‘rnatish 
maxsus maydonchada bajariladi. Agar o‘ng tomonga ag‘daradigan 
korpuslar sozlanayotgan bo‘lsa, traktorning chap g‘ildiraklari 
qalinligi 
a
– (1–2 
sm)
bo‘lgan taglik ustiga chiqarib qo‘yiladi. 
Chuqurlikni o‘rnatish jarayoni ikki qismdan iborat. 
Plug belgilangan shudgorlash chuqurligiga o‘rnatilganda, 
pastki tortqining 2-sharniri yer yuzasiga nisbatan h
0
balandlikda 
joylashgan bo‘ladi: 
h
0
= (h
2
– 
a
) – (1 – 2 sm), 
bu yerda h
2
– 2-sharnir bilan korpus lemexlari joylashgan tekislik 
orasidagi o‘zgarmas masofa. 
Birinchi qismini bajarishda, plugni agregatlaydigan «Magnum» 
traktori kabinasidagi maxsus richag yordamida 2-sharnir 
maydoncha sathiga nisbatan yuqoridagi h
0
balandlikka tushirib 
to‘xtatiladi. Traktordagi kompyuter xotirasida pastki tortqi 1,2 
larning ushbu holati saqlanib qoladi. Keyinchalik, operator plugni 
richagni emas, kerakli tugmani bosganda plug har doim h
0
balandlikda to‘xtaydi. Natijada, birinchi korpus berilgan a 
chuqurlikda ishlaydigan bo‘ladi. Markaziy tortqi 3–4 ning 
uzunligini o‘zgartirib, plug ramasini gorizontal holatga keltiriladi. 
Ikkinchi qismida plugning orqasidagi tayanch g‘ildiragi 
holatini o‘zgartirish bilan orqa korpuslar berilgan a chuqurlikka 
o‘rnatiladi. Buning uchun traktor gidrosilindri yordamida plugni 
taxminan 
a
balandlikka ko‘tarib, g‘ildirakning ostiga 
a
– (1 2 sm)