O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

11
-
§. Maxsus pluglar 
 
Maxsus pluglar plantatsiyabop, bog‘bop, o‘rmonbop, changal-
zor-botqoqbop, yerni yaruslab shudgorlaydigan, dalani tekis 
shudgorlaydigan turlarga bo‘linadi. 
Plantatsiyabop pluglar yangi tokzor va bog‘larni o‘ta chuqur 
(40–80 
sm) 
haydash uchun ishlatiladi. Yeri sertosh va tuprog‘i 
zich bo‘lgan qir-adirlarni haydashda, korpusiga katta kuch, qum 
ta’siri tufayli uning qismlari tez yeyiladi. Shu sababli, plug ramasi 
baquvvat, korpusi esa abraziv yeyilishga chidamli qilib yasaladi. 
Bu plug ko‘pincha tirkalma bo‘lib, unga chimqirqar, chopqisimon 
pichoq hamda baland tirak taxta o‘rnatiladi. 
Bog‘bop plugdan daraxt qator oralariga ishlov berishda 
foydalaniladi. Pastki shox-shabbalarni sindirmaslik uchun traktor 
iloji boricha daraxtlardan uzoqroq yurgiziladi. Daraxtlar qator-
lariga yaqinroq joylarni yumshatish maqsadida plug maxsus 
sektorli tirkagich bilan jihozlangan
.
Bunday tirkagich yordamida 
plugni traktorga nisbatan yon tomonga 2,5 
m
gacha surib qo‘yib, 
daraxtga yaqin bo‘lgan joylarga ham ishlov beriladi. 
Changalzor-botqoqbop plug o‘zlashtirilayotgan to‘qaylarni 
birlamchi shudgorlash uchun ishlatiladi. 

---

37 
Yaruslab shudgorlaydigan plugdan esa unumdorligi past 
bo‘lgan yerlarda foydalanadi. U yerdan qirqib olinadigan tuproq 
qatlamini 2 yoki 3 yarus (palaxsa) ga bo‘lib, ularni kerakli tartibda 
almashtirib ag‘darishi mumkin. Natijada, tuproq unumdorligi 
yaxshilanadi. 
Paxtachilikda ham yerni yaruslab chuqur 
shudgorlanadi, sababi, ikki yaruslab chuqur (30...40 
sm.
 
gacha) shudgorlash begona o‘tlarga qarshi kurashish