O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

2-ko‘rinish
Hojining shahardagi uyi Nurxon uy qamog‘ida. Hojining 
singlisi makkor Xolchaxon va uning qizi Nozik Nurxonga 
ko‘z-quloq bo‘lib turadilar. Hoji xotini Kimyoxonga to‘yga 
tayyorgarlik ko‘rishni aytadi, Kimyoxon yalinib-yolvorib: “yosh 
qizimizni sarkorga turmushga bermaylik”,- deydi. Biroq Hoji 
allaqochon bir qarorga kelgan, u xotiniga do‘q qiladi. Kimyoxon 
nima qilishini bilmay, Xuzurxo‘jadan tezda Haydarga xabar 
berishini iltimos qiladi.
3-ko’rinish
Hojining hovlisida to‘y. Kuyov sarkor o‘z do‘stlari bilan 
to‘yxonaga kirib keladi. Haydar, Norqo‘zi va ularning do‘stlari 
ham kelishadi. Ular to‘yni buzib, Nurxonni qutqazishadi va 
uning xohishi bilan olib ketadilar.
4-ko‘rinish
samarqand teatri. Bu dargohda Nurxon va Haydarni yangi 
hayoti boshlangan. Ular musiqa sirlarini o‘rganib, san’atkor 
bo‘lib yetishadilar. yillar otadi. Teatrda konsert dasturini 
tayyorlash vaqtida Nurxonning akasi mamat keladi va otasining 
buyrug‘ini bajarishga kirishadi. mamat singlisi bilan hol-ahvol 
so‘rashib, ularni yaqin orada Farg‘onaga gastrolga borishlarini 
bilib oladi va o‘zining yovuz niyatidan qaytadi.
5-ko’rinish
Hojining uyida Farg‘onaga gastrolga kelgan Nurxon va uning 
dugonalariga ziyofat berishga tayyorgarlik ko‘rilmoqda. Hoji 
tilyog‘lamalik qilib, Kimyoxondan so‘raydi: ”Xursandmisiz, 
o‘rgilay xotiri ”Keyin Hoji, Xolchaxon va mamat uchrashib, 
”Niyatimizga yelishishimiz uchun hamma narsa tayyormi? ”, 
deb so‘raydi va o‘g‘li mamatga ”ishonganim sen ’ deb chiqib 
ketadi. Nozik mehmonlarni aytib keladi. Nurxon va uning 
dugonalari kirib keladi va qizg‘in ziyofat boshlanadi. Bir oz 

---

69
vaqt o‘tganidan so‘ng, Xolchaxon Nurxonga akasi u bilan 
ko‘rishmoqchi ekanligini aytadi. akasi mamat Nurxonga ”bu 
yo‘lingdan qayt” deb murojaat qiladi. Nurxon esa ”qafasdan 
uchib chiqib ketgan qush yana qaytib kirmaydf’deb javob beradi. 
mamat vahshiylarcha singlisini pichoqlab o‘ldiradi. Xalq qatl 
qilganlarga la’natlar aytadi.
spektakida ishtirok etuvchi asosiy qahramonlar o‘ziga xos 
musiqali «portretlar» ga ega. Ular orasida, ayniqsa, Nurxon 
obraziga katta e’tibor berilgan. Uning qo‘shiqlari qahramonning 
turli psixologik holatlarini ifodalaydi. yakka qo‘shiq va 
ariyalardan tashqari uning Haydar bilan dueti, ayollar xori 
bilan biiga ijro etiladigan qo‘shiqlari ham bor. Uning «assalom, 
esonmisiz dono yigit» qo‘shig‘i yorqin xarakterda yozilgan 
bo‘lib, jonli suratda, sakrama harakatda davom etadi:
Bu qo‘shiqqa qarama-qarshi xarakterda yozilgan «Ey, 
sado» ariyasi Nurxonning qayg‘u-jafolar bilan to‘lib toshgan 
yurak sadosini izhor etadi. Bu ariyada Nurxon otasining uni 
qariya sarkorga turmushga bermoqchi bo‘lganidan noroziligini 
kuylaydi. Ushbu ariya oqangi jihatidan o‘zbek xalq qo‘shig‘i 
«qora sochim» ga yaqin:

---

70
Umuman, Nurxon obrazi asarning boshidan oxirigacha 
muttasil rivojlanib, mukammal bir tizimga bog‘lanib turadi. 
asarda Nurxonning onasi-Kimyoxola obrazining qo‘shiq 
ariyalarida mazlum ayol qiyofasi ifodalanadi. Bu qiyofa lad-
intonatsion munosabatda ham seziladi. Kimyoxola obrazining 
deyarli barcha ariyalari frigiy ladida yozilgan:

---

71
Kimyo armiyasi
yosh bog‘bon Haydarning musiqali tavsifi esa asosan 
ishqiy yo‘nalishda lirik ashulalar sadosida namoyish etadi. 
lekin «qo‘rqma otangning qahridan» nomli duetida va Hoji 
bilan bo‘lgan uchrashuvida uning qahramonona xislati namoyon 
bo‘ladi. Bu ijodiy qahramonlarga Hoji va uning singlisi 

---

72
Xolchaxon qarama-qarshi qo‘yilgan. Xo‘ja obrazida vokal