O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Olmazor tibbiyot kolledji

1.Zotiljam kasalligi mohiyati
2. Kasallik etiologiyasi
3. Kasallik klinikasi va kechishi.
4.Kasallik davosi.
5.Kasallik profilaktikasi.
6.Hamshiralik parvarishi xususiyatlari.
Adabiyotlar:

1. 
   «Ichki kasalliklar» B.U.Yo’ldoshev, 1996
   
2. 
   «Ichki kaslliklar» G’O’Haydarov 2002 y.
   

Mavzu: №12 Nafas a’zolari kasalligi bilan og’rigan bemorlarda hamshiralik parvarishi.


Reja :

1. 
   Nafas a’zolari kasalliklari bilan og’rigan bemorlarda hamshiralik parvarishi.
   
2. 
   O’pka gangrenasi, o’pka abtsessi, plevrit kasalliklari bilan og’rigan bemorlarda hamshiralik parvarishi.
   

O’pka abtsessi.
O’pka yiringlashi guruhiga absess va gangrena kiradi. O’pka absessi-o’pka to’qimasining sog’lom to’qimadan cheklangan holda yiringlab irishi bilan xarakterlanadi.
Absessda odatda bronx bilan tutashib turadigan bitta va bir necha bo’shliq hosil bo’ladi.
O’pka gangrenasi- o’pka to’qimasining jonsizlanishi, chirib parchalanishi bo’lib, bunday balg’am ajralishi bilan o’tadi. Absessdan farq qilib, gangrena maxalida patologik o’choqning aniq ajralib turadigan chegaralari bo’lmaydi. O’pkasi yiringlagan bemorlar orasida o’rta yoshdagi erkaklar ko’pchilikni tashkil qilishadi. Ayollar 4-6 marta kam kasallanadilar. Buning boisi shundaki, erkaklar orasida chekuvchilar, ichkilikka berilganlar nisbatan ko’p bo’ladi, ular bronxit bilan ko’p og’ridilar, erkaklarning kasb-kori zararli ishlab chiqarish omillarining ta’siri bilan ko’proq bog’liq bo’ladi.
Kasallik etiologiyasi. O’pka abssesi bilan gangrenasi kelib chiqishida o’tkir, ayniqsa krupoz pnevmaniyalar, yuqumli narsalarning (shilimshiq yiring, qusuq massalari va boshq.) mayda bronxlarga tushib qolishi katta ro’l o’ynaydi. Bu kasalliklar qon oqimi bilan o’pkaga infeksiyalar tushganda hamda ko’krak qafasi jaroxatlanganda ham paydo bo’ladi. O’pka abssesida juda xilma-xil mikroflora, strepptokokklar, pnevmakokklar, ichak tayoqchalari, Fridlender dipkokklari, ichak tayoqchalari va boshqalar topiladi. Sovqatish, charchash, noqulay mehnat va turmush sharoitlari kasallik kelib chiqishiga sabab bo’ladi.
Klinik manzarasi. Bemorlar asosan ahvol, kayfiyatning asta- sekin yomonlashuvi, et junjukishi, sovqatish, tana haroratining ko’tarilishi, ko’p terlash, loxaslik, keskin bexollik, ko’krak qafasida aniq bo’lmagan og’riqlar bo’lishidan shikoyat qiladilar.
Bemorlarda quruq yo’tal yoki mo’l tiringli balg’am ajralishi hamda badbo’y hidli balg’am chiqishi, bo’g’imlarda og’riq bo’lishi, ishtaxa yomonligi, dispeptik hodisalar asosiy klinik belgilardan hisoblanadi. Umumiy ko’zdan kechirilganda lab tianozi, qo’l barmoqlari “nog’ora tayoqchalar” ko’rinishida o’zgarganligi, tirnoqlar soat oynasiga o’xshab qolganligi, oyoqlarga shish kelishi yaqqol ko’rinib turadi.
Kasallikning kechishi. O’pka yiringlaganida 2 ta – birinchisi- absess yorilguncha bo’lgan davr, ikkinchisi- absess yorilgandan keyingi davr farq qilinadi.
B i r i n ch i d a v r (absess yorilguncha bo’lgan davr) og’ir kechishi bilan harakterlanadi. Bu davrda bemor tana harorati 40 darajagacha ko’tarilishi, qartilash, hansirash, bo’shashish, ishtaxa yo’qolishi, bosh og’rig’i, ba’zan yonboshda og’riq paydo bo’lishi kabi belgilardan noliydi, tez-tez yuza nafas oladi. Kasal tomoni nafasdan keyin qoladi. Perkussiyada shikastlangan soha ustida toskop bilan bosilganda yo’tal refleksi kuchayadi. Bu plevraning yallig’lanish jarayoniga tortilishining ilk belgisidir. Puls tezlashgan (minutda 120 tagacha), yurak tonlari bo’g’iqroq, ausskultatsiyada qattiq, ba’zan bronxial nafas, quruq va nam hirillashlar eshitiladi. Rengenologik yo’l bilan tekshirib ko’rilganda infil’tatsiyasi bor joy qorayibroq turadi.
I k k i n ch i d a v r yiringning bronxlar bo’shlig’iga yorilishidan boshlanadi. Bemordan bir talay (1 l gacha va bundan ko’proq) yiringli yoki chiriq balg’am chiqadi. Abssesda balg’am yashil rangli, hidsiz bo’ladi. Gangrenada esa balg’am shokolad tusida va qo’lansa hidli bo’ladi. sutka ichida ajralib chiqadigan balg’am miqdori oshishi bilan bemorlarning umumiy ahvoli sezilarli darajada yahshilanib boradi, tana harorati esa pasayadi, ishtaha asl holiga keladi, qonda leykositlar soni kamayadi va ECHT sekinlashadi. Ayrim hollarda kuchli yo’talda o’pka ichidagi bosim anchagina oshishi natijasida absess plevra bo’shlig’iga yorilib, plevropul’monal shok (piophevmotoraks) yoki yiring ko’ks oralig’i bo’shlig’iga yorilganda (kamdan - kam) yiringli mediastinit rivojlanishi mumkin. Balg’am miqdori va uning xarakteri bo’shliq xajmiga yiring miqdoriga qo’zg’atuvchisiga va absess joylashgan sohaga bog’liq bo’ladi.