|
н
э
с
т
т
K
кк
н
э
кк
К
;
'
'
н
э
с
т
т
K
ў
'
'
н
э
ў
К
;
"
"
н
э
с
т
т
K
см
"
"
н
э
см
К
O‗zlash-tirishi
past
1,34
0,81
1,25
0,97
1,34
0,82
O‗zlash-tirishi
yuqori
1,29
0,64
1,22
0,64
1,31
0,73
Tajriba-sinov natijalarini tahlil qilish quyidagi xulosalarga kelish imkonini
berdi.
1. Mehnat ta‘limi optimallashtirilganlashtirilgan mazmunini tanlash va joriy
qilishda nazariy va amaliy mashg‗ulotlarni o‗tkazishda ―Texnologiya va dizayn‖ va
―Qishloq xujaligi asoslari‖ yo‗nalishlari bo‗yicha o‗zlashtirish samaradorligi,
o‗zlashtirish past sinflarda 25% ga, o‗zlashtirishi yuqori bo‗lgan sinflarda 22% ga,
o‗zlashtirish o‗rta bo‗lgan sinflarda esa 24% ga oshdi.
2. Individual ko‗rsatkichlar tarqoqligining 18% va 27% ga kamayishi mos
holda o‗quvchilar bilimlarining o‗rtacha mustahkamligining, o‗zlashtirish past
sinflarda 34% ga, o‗zlashtirishi Yuqori sinflarda 31% ga oshishiga olib keldi.
Tajriba-sinov sinflardagi o‗quvchilar bilimlari mustahkamligi oshishining asosiy
sabablaridan biri didaktik, metodik va texnik xarakteristikalari takomillashgan
mehnat ta‘limi optimallashtirilganlashtirilgan mazmunini tanlash va joriy qilishda
qo‗llash tufayli o‗quvchilarda bilish doirasining faollashuvi natijasi deb hisoblash
mumkin.
72
3. Amaldagi mehnat ta‘limi mazmunini o‗qitishning nisbiy samaradorligi
quyidagi ifoda bilan aniqlanib
3
.
.
.
.
.
см
с
ў
с
кк к
с
ум
с
К
К
К
К
(3.8)
past o‗zlashtiradigan o‗quvchilar sinfi uchun -1,31; Yuqori o‗zlashtiradigan
o‗quvchilar sinfi uchun -1,27 ga teng bo‗ldi. Umumiy holda o‗rtacha tarkibdagi
sinflar
uchun
natijasida
amaldagi
mehnat
ta‘limi mazmunini ta‘lim
samaradorligining oshishini 30% deb qabul qilish mumkin.
4. Yakuniy nazorat ma‘lumotlari bo‗yicha o‗rganilayotgan bo‗lim
mazmunini to‗liq va asosan o‗zlashtirgan o‗quvchilar soni o‗zlashtirishi past
bo‗lgan sinflarda 2,18 martagacha, o‗zlashtirishi kuchli sinflarda 1,52 martagacha
oshdi. O‗rtacha tarkibdagi sinflar uchun nazariy va amaliy mashg‗ulotlarida
o‗qitish natijasida o‗quv materialini to‗liq va asosan o‗zlashtirgan o‗quvchilar soni
o‗rtacha 1,85 marta oshdi.
73
O‗quvchilar tomonidan yo‗nalishlaridagi bo‗limlarning mazmunini egallash darajasi taqsimoti
3.5-jadval.
Sinf tarkibi
Sinf turi
Bo‗lim mazmunini egallash darajasi taqsimoti %
Nazariy darsdan so‗ng
Amaliy mashg‗ulotidan so‗ng
Uch oydan so‗ng
To‗liq
Aso-
san
Qis-man
Past
To‗liq
Asosa
n
Qisma
n
Past
To‗liq
Asosa
n
Qisma
n
Kuchs
iz
O‗zlash-
tirishi
past
Nazorat
7
20
41
32
20
30
24
20
10
23
41
26
Eksperi-
mental
30
33
24
13
53
30
10
7
46
26
18
10
O‗zlashtirishi
kuchli
Nazorat
13
28
33
26
26
40
21
13
22
36
26
17
Eksperi-
mental
37
46
10
7
56
37
7
0
46
41
10
3
74
Mehnat ta‘limi optimallashtirilganlashtirilgan mazmunini tanlash va joriy
qilishda o‗quvchilar tomonidan yo‗nalish va bo‗limlar mazmunini egallash
darajasining nisbiy o‗zgarishi
3.6-jadval.
Kuzatuv
Nazorat gruxi
Tajriba gruxi
1.
Yo‗nish
75%
81%
2.
Parmalash
73%
82%
3.
Randalash
73%
85%
4.
Frezalash
74%
83%
5.
Jilvirlash
75%
84%
Uchini bosqich tajriba-sinovlar 2014 – o‗quv yilda o‗tkazildi va unda nazariy
va amaliy mashg‗ulotlarda o‗quvchilarning nazariy va amaliy bilimlarini,
ko‗nikma
va
malakalarini
shakllantirishga
mehnat
ta‘limi
optimallashtirilganlashtirilgan mazmunini tanlash ta‘siri o‗rganildi. Bunday
mashg‗ulotlarning asosiy mazmuni baholash va ma‘lum harakatlar uchun qaror
qabul qilish hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda o‗quvchilarning kasb tanlash
faoliyati real sharoitlarga yaqin sharoitlarda modellashtirildi.
66%
68%
70%
72%
74%
76%
78%
80%
82%
84%
86%
nazorat guruhi
tajriba guruhi
modellashtirish
jilvirlash
polimer materiallar
diodlar
o'lchash va
rejalash
75
Avvalgi tajriba-sinovlardagi kabi mashg‗ulotlar maxsus jihozlangan
auditoriyalarda o‗tkazildi. Nazorat sinflarida dastlabki ma‘lumotlar va ularning
o‗zgarish dinamikasi amaliy ta‘lim metodlari yordamida, tajriba-sinov sinflarda esa
noananaviy ta‘lim metodlari asosida berildi.
Jarayonlarning kechishi, zarur hisob kitoblar va grafiklar o‗quvchilar
tomonidan maxsus ishlab chiqilgan hisobot varaqalarida aks ettirildi va
rasmiylashtirildi. Bunda o‗quvchilar orgtexnika vositalari va ma‘lumonoma
materiallaridan keng foydalandilar.
Barcha sinflarda mashg‗ulotlar uch o‗quv haftasi davomida bitta o‗qituvchi
tomonidan olib borildi. O‗nta ixtisoslashgan savollardan iborat bo‗lgan uchinchi
nazorat testi yordamida oxirgi mashg‗ulot so‗ngida nazorat o‗tkazildi va
o‗quvchilarning hisobotlariini tekshirish yo‗li bilan nazorat o‗tkazildi.
Tajriba-sinov natijalari 9-jadvalda keltirilgan.
Uchinchi bosqich tajriba-sinovlarining natijalari 3.7-jadval.
O‗quv sinfi
Turi
To‗g‗ri
javoblarning
o‗rtacha soni
O‗rtacha
kvadratli xatolik
Ma‘lum
ishonchlilik
chegarasi
Nazorat
7,2
1,64
0,53
Tajriba-sinov
9,1
1,04
0,33
9- jadvaldan (4) ifoda bo‗yicha ayni mashg‗ulot turi uchun IMKni tadbiq
qilishning nisbiy samaradorlik koeffitsiyenti
;
26
,
1
2
,
7
1
,
9
н
э
m
m
m
K
ga teng bo‗lib, bu avvalgi tajriba-sinovlarning natijalariga
mos tushadi va mehnat ta‘limi optimallashtirilganlashtirilgan mazmunini tanlash
va ta‘lim jarayonida o‗qitish yaxshi natijalar berishini ko‗rsatadi.
Keyingi tajriba-sinovlarimizda ayni shu turdagi mashg‗ulotlarni o‗tkazishda
tajriba va nazorat snflarida bir xil o‗quv sharoitida olib borildi. Yakuniy bosqichda
76
o‗quvchilarda amaliy bilimlar, ko‗nikma va malakalar shakllanganligi tekshirilib,
uning natijalarini 10- jadvalda keltiramiz.
Nazariy va amaliy bilim, ko‗nikma va malakalarning shakllanganligini
tekshirish natijalari.
3.8- jadval.
O‗quv sinflari
Nazariy va amaliy
bilimlarning sifatini
tekshirishda o‗rtacha ball
Ko‗nikma va
malakalarning sifatini
tekshirishda o‗rtacha ball
Avvalgi
Nazorat sinflari
3,87
3,98
Avvalgi
Tajriba-sinov sinflari
4,27
4,45
O‗quvchilardagi nazariy va amaliy bilimlarning darajasini avvalo, ularda
o‗rganish obektlari to‗g‗risidagi amaliy bilimlari bo‗yicha va turli shart-sharoitlarda
ushbu obektlar bilan ishlash algoritmini tushunishi bo‗yicha aniqlandi. Ko‗nikma
va
malakalar
turli
o‗quv
meyorlari
(normativlari)
talablari
asosida
reglamentlashtirilgan ma‘lum bir harakatlarni (aqliy va fiziologik) bajarishlari
miqiyoslarida aniqlandi.
Shunday qilib, tajriba-sinovlarning natijalari shuni ko‗rsatdiki mehnat
ta‘limi optimallashtirilganlashtirilgan mazmunini tanlash asosida o‗quvchilarning
mehnat ta‘limi fanini o‗zlashtirish darajasi, sifati va samaradorligi oshirildi.
77
Do'stlaringiz bilan baham: |
