|
Meningit: ta’rifi, etiologiyasi simptomlari, tashhisoti, davosi, hamshiralik parvarishi.
Yiringli meningit.
Ta’rifi: Meningit hunday holatki, bunda miyani yumshoq va to’r pardasini va subaraxnoidal bo’shliq yallig’lanadi. Yiringli va bacterial meningit ekvivalent terminlar sifatida ishlatiladi. Bakteriyalar intratekal zararlanishni chaqiradi va miya qavatlari yallig’lanish jarayoniga qo’shiladi, natijada orqa miya suyuqligini imositozi kuzatiladi (asosan polinuklearlar hisobiga).
Etiologiyasi: Ma’lum bir o’choqlarda bakteriyalar paydo bo’lishi hisobiga boshlanadi asosan nafas yo’llari, quloq, burun bo’shlig’I infeksiyalari hisobiga). Ko’proq eningokokklarni gemofil tayoqchalarni, ichak tayoqchalari (koli-bakteriya), B gurux gemolitik streptokokklari va pnevmokokklarni epithelial hujayralarga tushishi natijasida yuzaga keladi.
Simptomlari: agar kasallik keltirib chiqaruvchi organizm nafas yo’llariga tushsa, shu yerda bakteriyalarni local ko’payishi yuzaga keladi va shamollashga o’xshash simptomlar yuzaga keladi, shuningdek haroratning ko’tarilishi va qusish kuzatiladi., haroratni ko’tarilishi va qusish kuzatiladi. Haroratni ko’tarilishi 80%-90% hollarda kuzatiladi. Keyinchalik infeksiya horloid chigallar orqali miya qavatlariga kirib boradi va bosh og’rig’I, qusish, meningial belgilar va boshqa yallig’lanish simptomlari kuzatiladi. Bola yoshi katta bo’lgan sari, shunchalik intensive ravishda qusish kuzatiladi. Bosh miya shishida subdural shish va gidrosefaliya hisobiga es-hushning buzilishi va miyacha ataksiyasi kuzatilishi mumkin. Talvasalarda 30-40% hollarda kuzatiladi, chunki ko’krak yoshdagi bolalarda ensa mushaklarini rigidligi kuzatilmaydi, natijada tashxis noto’g’ri qo’yilganda, davolanishni boshlanishi kechikish mumkin.
Tashhisoti: Agar febril talvasalarda – so’rish refleksining susayishi , yomon kayfiyat, bezovtalik va boshqalar kuzatilsa unda meningit mavjudligiga shubxa qilinadi va lyumbal punksiya o’tkaziladi. Gemogrammada leykositlarni oshishi, neytrofillar oshishi, leykositar formulani chapga siljishini C reaktiv oqsil musbatligi va ECHT ni oshishi kuzatiladi. Orqa miya suyuqligi taxlilida oqsil miqdorining yuqoriligi, qand miqdorini pasayib ketishi, orqa miya suyuqligi imositozi, hujayralar miqdorining oshishi.
Orqa miya suyuqligini darxol mikroskopik taxlildan o’tkazish va bakteriologik ekishga yuborish lozim. Grammusuli bo’yicha bo’yab patogen qo’zg’atuvchi aniqlanadi. Shuningdek, antigenni zudlik bilan aniqlash usuli ham mavjud.
Davosi: Antibakterial preparatlar buyuriladi, vena ichiga infuziya qilish o’tkaziladi, ya’ni 30 minutdan kam bo’lgan vaqt davomida kuniga 2-4 mahal tomchilab vena ichiga dori preparatlari yuboriladi.
Hamshiralik parvarishi.
O’tkir davrda hamshiralik parvarishi.
Umumiy axvolni kuzatish.
Es –hushi, meningial belgilar, nevrologik simptomlar, har 1-2 soatda iste’mol qilinadigan va ajraladigan suyuqlik miqdorini kuzatish.
Infuziya va antibiotiklarni yuborishni qat’iy ko’rsatma bo’yicha shuningdek bemor axvolini yaxshilashga va unga tuzalishga yordam berishga harakat qilish kerak.
Menegial belgilar yuzaga kelganda va bosh og’rig’I paydo bo’lganda yotoq rejimi buyuriladi.
Honani yoritilishini kamaytirish, honada tinch va osoyishta muhit hosil qilish kerak.
Bosh og’rig’I va yuqori haroratda sovuq compress ishlatilganda bosh va ensaga ta’sirni kamaytirish lozim.
Ensa mushaklari rigidligi kuzatiladigan bo’lsa, boshni ko’tarmaslik lozim. Ensa mushaklari rigidligi kuzatilmasa bosh miya ishini oldini olish uchun 10-300C ga bosh ko’tariladi.
Shundan so’ng oral ovqatlantirish mumkin bo’lgach, yoqori kaloriyali yengil hazm bo’luvchi ovqatlar beriladi, shu bilan birga bemor kayfiyati ko’tarilib, unga yordam beriladi.
Agar ko’ngil aynishi va qusish kuzatilmasa, asterasiyani oldini olish uchun bemor yonboshga yotqiziladi.
Orqa miya suyuqligini va qonni olish bemorga og’riq keltirgani uchun, bemorga tushuntirish va muolaja vaqtida yetarlicha fiksatsiya qilishni ta’minlash kerak. Muolaja bajarilgach bemorni yaxshi o’tirgani uchun maqtash kerak.
Qayta tiklanish davrida hamshiralik parvarishi.
Simptomlar susaygach bemor yotoq rejimidan sekin – asta o’rnidan tura boshlaydi. Kasallik holatini e’tiborga olgan holda chalg’ituvchi o’yinlar kiritiladi, simptomlarni yengillashtirish bian birga bemorning azoblanishi kamaytiriladi.
Virusli (septic) meningit.
Ta’rif: Organizmga virusli tushishi, uning ko’payishi va qon orqali miya qobiqlariga taqalib, miyaning yumshoq qavatini, o’rgimchaksimon va subaraxnoidal bo’shliqning virusli yallig’lanishga aytiladi.
Etiologiya: Enterovirus, epidemik paratit virusi, gerpis virusli va boshqalar gematogen yo’l bilan birlamchi zararlangan o’choqlardan tarqaladi.
Simptomlari: shamollash belgilari ketidan, isitma ko’ngil aynishi, bosh og’rig’I, talvasa va ensa, mushaklarini rigidligi kuzatiladi. Ko’krak yoshidagi bolalarda, asosan nospesifik simptomlar: yomon kayfiyat, ta’sirchanlik ko’ngil aynishi, katta liqildoqni bo’rtishi kuzatiladi. Orqa miya suyuqligini pleositozi kuzatiladi. Bacterial meningitga qaraganda oqibati ancha yaxshi, harakat buzilishlari va aqliy o’zgarishlar deyarli kuzatilmaydi.
Tashxislash – yiringli meningit singari.
Davosi. Spesipik virusga qarshi preparatlar yo’q, siptomatik davo o’tkaziladi.
Hamshiralik parvarishi yiringli meningit singari.
Do'stlaringiz bilan baham: |
