O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

 
Tayanch iboralar:
yuqori darajada rivojlanayotgan, o’rtacha darajada 
rivojlanayotgan, past rivojlangan mamlakatlar, “YaID”, YaIM o’sish sur’atlari, 
tashqi savdo aylanmasining o’sishi, eksportga yo’naltirilgan va importni qoplash 
siyosatlari. 

---

Bobning qisqacha xulosasi: 
XX asrning 50-yillaridan so’ng jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy 
munosabatlarni rivojlanishining ahamiyatli tomonlaridan biri, mustamlaka va qaram 
mamlakatlarning (Osiyo, Afrika va Lotin Amerikasi mamlakatlari) roli va 
ahamiyatini iqtisodiy jihatdan kuchayib borayotganligidir. Ushbu mamlakatlar 
hozirgi kunda jahon iqtisodiyotida rivojlanayotgan mamlakatlar yoki ozod etilgan 
mamlakatlar, “Uchinchi dunyo mamlakatlari”, “janub mamlakatlari”, “periferiya 
mamlakatlari” sifatida tilga olinadi. Rivojlanayotgan mamlakatlarning barchasiga 
xos bo’lgan umumiy xususiyatlar – iqtisodiyotning ko’p ukladli xarakterga egaligi, 
ishlab chiqarish kuchlari rivojlanishining past darajadaligi, sanoat, qishloq xo’jaligi 
va ijtimoiy infrastrukturaning qoloqligi, iqtisodiy rivojlanishi jahon xo’jaligi 
tizimiga (ayniqsa – yetakchi mamlakatlarga) qaramligi, kapitalizmni periferik 
xarakter kasb etishi va boshqalar. 
Jahon iqtisodiyoti va XIMda “yangi industrial mamlakatlar” (“YaID”) 
rivojlanayotgan 
mamlakatlarning 
ko’pchiligida 
iqtisodiy 
rivojlanish 
parametrlarining barcha tizimlari bo’yicha ajralib turadi. Ya’ni, ularning rivojlanishi 
“yangi industrial” rivojlanish modeli sifatida mavjudligidir.
Transmilliy kompaniyalar rivojlanayotgan mamlakatlarda yuksak iqtisodiy 
o’zgarishlarni vujudga keltirayotganligi bilan bir qatorda, ushbu mamlakatlarning 
texnik taraqqiyotining ichki rivojlanish omillarining rivojlanishiga ham juda katta 
imkoniyatlar ochib bermoqda.