O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti fizika va texnologik ta'lim fakultetі

3-rasm. Yarim quyosh va quyosh yubkalari chizmalari


Texnik modellashtirish usullari quyidagi turlarga bo‘linadi:
1) Vitochkalarni turli yo‘nalishlarga ko‘chirish,
2) burmalar va taxlamalar hosil qilish,
3) detallarning vertikal va gorizontal bo‘linishi,
4) model xususiyatlarini yaratish: yoqa, laskan, bort, kichik detallar.
1. Vitochkani oddiy ko‘chirish. Kiyimning old, orqa, yeng, yubka va shim detallarida olib borilishi mumkin. Vitochkani sodda ko‘chirish quyidagicha olib boriladi: model eskiziga qarab vitochkaning yangi yo‘nalishi belgilanadi (shu chiziq bo‘yicha), andaza yangi yo‘nalish bo‘yicha kesiladi, eski vitochka yopiladi, yangi vitochka esa ochiladi.
2. Detallarni bo‘laklash usuli. Detallarni bo‘laklash kiyimga shakl berish jarayonida katta ahamiyatga egadir. Yo‘nalishiga qarab, detallar gorizontal va vertikal bo‘laklanishlari mumkin. Gorizontal bo‘laklash yo‘li bilan turli koketkalar, ko‘krak, bel va son chiziqlari bo‘yicha kesmali detallar olish mumkin. Vertikal bo‘laklash bilan esa turli shakldagi relyeflar hosil qilish mumkin.
3. Taxlamalarni loyihalash. Kichik taxlamalar va burmalar vitochkalardan kelib chiqadi. Bir tomonga qarovchi yoki bir-biroviga qarovchi taxlamalarni loyihalash uchun taxlamaning joylanishida detalning uzunligi bo‘yicha kesilmalar kiritiladi. Ayollar kiyimining old bo‘lak yuqori qismini modellashtirish usullari — detallarni gorizontal va vertikal bo‘laklash taxlamalarning kengligiga teng bo‘lgan miqdorga siljitiladi. Son chizig‘i bo‘yicha bir tomonlama taxlamaning chuqurligi 6 sm ga teng.
4. Detallarni parallel va konussimon kengaytirish. Parallel kengaytirish, asosan, kiyim detallarida burmalar va taxlamalar hosil qilish uchun qo‘llanadi. Buning uchun detalga vertikal yo‘nalishda konstruktiv chiziqlar o‘tkaziladi va shu chiziqlar bo‘yicha bir necha bo‘laklarga bo‘linadi. Vujudga kelgan tasmalar detalning gorizontal chiziqlari bo‘yicha kerakli kenglikkacha suriladilar. Model siluetiga qarab, konussimon kengaytirish, kiyimning yelka chizig‘idan, ko‘krak, bel yoki son chiziqlaridan boshlanishi mumkin. Konussimon kengaytirish usuli bilan o‘tkazma yenglarning «fonarik» yoki «klyosh» turlariga ham erishish mumkin. Konussimon kengaytirish parallel kengaytirish usuli kabi amalga oshiriladi.
Detallarni parallel kengaytirish, ayollar kiyimida murakkab burmalar va kesmalar hosil qilish, model xususiyatlarini qurish, kiyim konstruksiyasining moda yo‘nalishiga mos bortlar, cho‘ntaklar kabi model xususiyatlarini baza asosga o‘tkazish katta ahamiyatga egadir. Model xususiyatlarining konturlarini chizmaga o‘tkazish davrida masshtabli o‘tishdan foydalanadi.