O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti «Geografiya» kaferdrasi

Sotsial geografiyaning shakllanish tarixi. 
Tarixiy ma’lumotlarga nazar 
tashlasak sotsial geografiyaning rivojlanishidagi dastlabki qadamlar xorijda 
ko’zga tashlanadi. Xususan, «sotsial geografiya» tushunchasi XIX asrning 
oxirlaridaeq frantsuz maktabi vakili, iqtisodchi va sotsiologi Le-Ple tomonidan 
foydalanilganligi manbalardan ma’lum. Yana bir tadqiqotchi G.S.Dunbarning 
ta’kidlashicha, ushbu tushuncha ilk bor P.de Ruzьening 1884 yilda chop etilgan 
sotsial geografiya bo’yicha izlanishlarida qo’llanilgan (Nazarov M., Tojiyeva Z. 
Ijtimoiy geografiya,2003). 

---

Le-Ple ilmiy maktabining taniqli namoyondasi E.Demolen esa sotsial 
geografiyani “sotsiogeografiya” tarzida talqin qil
adi va uning mohiyati mahalliy 
shart-
sharoitlar (shu jumladan tabiiy sharoitlar)ni ijtimoiy rivojlanishga, “ijtimoiy 
gurux”larning vujudga kelishiga ta’siri sifatida tushuntiradi.
1895 yili ilk bor sotsial geografiya tushunchasi E.Reklyuning “Umumiy 
geogra
fiya”asarida qo’llanildi. Bunda u sotsial geografiyani tabiiy shart
-
sharoitlarning kishilarni mehnat va turmush tarziga hududiy jihatdan ta’sir etishi 
ma’nosida tushundi va uxam sotsial geografiya tushunchasining mohiyatini aniq 
ochib berolmadilar. 
XX asrning boshlarida Niderlandiyada geografiya va sotsiologiyaning 
uyg’unlashuvidan vujudga kelgan «yangi fan» 
- 
sotsial geografiya paydo bo’ldi. 
Uning predmeti «jamiyatdagi guruxlar va o’zaro aloqadorliklarning regional 
taqsimlanishini o’rganish» deb tushuniladi. Mazkur fan tarmog’ining aynan 
Niderlandiyada paydo bo’lishi ham bejiz emas. CHunki, uning amaliy vazifalari, 
axolisi zich va yer resurslari taqchil bo’lgan Niderlandiyada mintaqaviy 
rejalashtirish masalalarini hal etishda o’ta dolzarb ahamiyat kasb etd
i.
Sotsial geografiyaning vujudga kelishi va rivojlanishiga sobik, Ittifoq geograf 
olim va tadqiqotchilari xam munosib hissa qo’shganlar. Bu davrda sotsial 
geografiyaning rivojlanishida shartli uch bosqichni ajratib ko’rsatish mumkin:
1. XX asrning 50 - y
illarigacha bo’lgan vaqtni;
2. XX asrning 50 - 70 yillari; 
3. So’nggi 30
-
40 yillarni o’z ichiga oladi va sotsial geografiyaning nazariy va 
amaliy jihatlari aynan mana shu davrda sezilarli tarzda rivojlandi. Ayniqsa, aholiga 
xizmat ko’rsatish soxalari geografiyasi bo’yicha salmoqli ishlar amalga oshirildi. 
ХАГ ХКГ ТГ РГ
МГ
ТФГ
АГ
ИЭ
МИИ
СЩГ
КГ
СГ ИГ ТРГ ТаГ БУГФ

---