O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-texnologiya instituti “Kimyo-texnologiya”

3
]. 

---

13 
1 – rasm. 
80
O
C da fosfat kislotada kalsiy sulfatning eruvchanlik izotermasi. 
A – angidrit; P – yarimgidrat; G – gips.
Misol sifatida kalsiy sulfatning 80
O
C dagi eruvchanlik izotermasi 1 – rasmda 
keltirilgan. Tasvirdan ko‘rinadiki, eritmadagi fosfat kislotaning miqdori ortib 
borishi bilan uchta modifikatsiyaning barchasini eruvchanligi dastlab ortib boradi, 
16-22% P
2
O
5
da maksimumga erishadi va so‘ngra pasayadi. 80
O
C da angidrit 
minimal eruvchanlikka ega bo‘ladi, uning o‘zi, shuning uchun qattiq faza bilan 
muvozanatga sabab bo‘ladi. 33,3% dan kam P
2
O
5
tutgan eritmalarda metastabil 
gips (metastabil kristallogidratlar izotermalari kesishgan a nuqtada) bevosita 
angidritga aylanadi; nisbatan yuqori kontsentratsiyali eritmalarda dastlab gipsning 
kam eriydigan yarimgidratga konversiyasi sodir bo‘ladi, shundan keyin 
yarimgidrat angidritgacha degidratlanadi. Bu o‘zgarishlar stabilligi kam fazaning 
asta-sekin erishi va shu bilan bir paytda eritmadan stabilligi yuqori fazaning 
kristillinishi yo‘li bilan sodir bo‘ladi [
4,5
]. 
2 – rasmda CaSO
4
– H
3
PO
4
– H
2
O sistemasida kalsiy sulfatning fazali 
o‘zgarish yo‘nalishi va tartibini ifodalovchi politermik diagramma keltirilgan. 
Sistemadagi stabil qattiq faza gips (pastdagi ab egri chiziq) va angidrit (yuqoridagi