O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

JAYNIZM.

---

38 
Jaynizm - bu dinning asoschisi sifatida e‘tiqod qili-nadigan yarim afsonaviy 
payg‘ambar-jin nomi bilan atalgan bo‘lib, bu milliy din Hindistonda eramizdan 
oldingi VI asrda paydo bo‘lgan. Jaynizm braxmanizmdagi (braxmanizm dini 
Hindistonda er. av. X-XI asrlarda kelib chiqqan edi) kishilarni tabaqalarga ajratish 
va tabaqalar asosida odam-larning ijtimoiy tengsizligini ilohiylashtirish 
sistemasiga qarshi paydo bo‘lgan. Jaynizm ta‘limotida 24 ta payg‘ambarga, 
ayniqsa, ulardan oxirgisi bo‘lgan payg‘ambar - Vardhamana Maxaviraga sig‘inish 
talab etilgan. Jaynizmda jonning o‘lmasligiga, uning bir moddiy shakldan 
ikkinchisiga ko‘chib yurishiga ishonish g‘oyasi markaziy o‘rinni egallaydi. 
Insonning Er yuzasida qiladigan har qanday harakati va ishi ana shu jon 
bilan tana birligida sodir bo‘ladi. Jonni gunohdan saqlash uchun hayotda to‘g‘ri 
yo‘lni tutmoq, ya‘ni din targ‘ib qiladigan barcha haqaqatlarga, talablarga so‘zsiz 
itoat etish va e‘tiqod qilish zarur. Jaynizmda axinsa haqidagi qoida mavjud bo‘lib, 
unga ko‘ra dunyodagi barcha tirik mavjudotlarga nisbatan zo‘rlik ishlatish qattiq 
ta‘qiqlanadi. Jaynistlar go‘sht emaydilar, eng mutaassib dindorlar esa faqat to‘rdan 
o‘tkazilgan suvnigina iste‘mol qilib, parda orqali nafas oladilar. 
Jaynizm dindorlarga nisbatan qattiq cheklashlar o‘rnatganligi sababli hozirgi 
kunda bu din tugab bormoqda. Shu sababli jaynizmni isloh qilinib zamonga 
moslashga uri-nishlar bo‘lmoqda. Jaynizm tabaqalanishni qoralab, insonlar 
tengligini ilohiy asosda o‘rnatish to‘g‘risidagi din bo‘lganligi uning ijobiy 
xususiyatidir. 
YAXUDIYLIK.

---

39 
Yaxudiylik (iduaizm) dinining asoschisi Allohning payg‘ambari xazrat Muso 
alayhissalomdir (miloddan avvalgi 1666-1546 yillar.). 
Iuda ―shukur‖ degan ma‘noni beradi. Yahudiylik (iduaizm) dinining nomi esa 
qabilaning ilk boshlig‘i bo‘lgan Yahudo (Iuda) nomidan kelib chiqqan degan 
qarash bor. Yaxudiylikning ta‘lim berishicha, Xudo Yah va Isroil xalqi bilan ikki 
tomonlama shartnoma