O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

mis sulfat, rux 
sulfat, ipekakuana ildizi , termopsis -afsonak o‘ti dori vositalari
. 

---

- 498 -
Angishivona gul (digitalis) dori vositalari va havfli o‘smalarni davolashda 
qo‘llaniladigan antiblastom vositalar (masalan: 
xloretilaminlar
) ham, qayt 
qilishga apomorfin kabi ta’sir etadilar.
Bilvosita-reflektor qayt qilishni qo‘zg‘atuvchi vositalar ichilganda me’da 
retseptorlarini qo‘zg‘atib, qayt qildiradilar, lekin qonga so‘rilgach trigger zonaga 
ham bevosita ta’sir etadilar. Jumladan, termopsis va ipekakuana dori vositalari 
shunday ta’sir ko‘rsatadilar. Lekin bu ikki dori vosita qayt qilish vositasi sifatida 
ishlatilmaydi, chunki ularni qabul qilingach, uzoq vaqt ko‘ngil aynash davri 
bo‘ladi. Ammo ana shu davrda reflektor yo‘l bilan bronx bezlarining 
sekretsiyasi va hilpillovchi epiteliyning harakati ortib ketadi, balg‘am hajmi 
ortadi, qovushqoqligi susayadi va ajralishi osonlashadi. Shu tufayli ular balg‘am 
ko‘chiruvchi vosita sifatida qo‘llaniladi. Mis sulfat va rux sulfat faqat periferik 
reflektor ta’sirga ega. Veratrum alkaloidlarning qayt qilishga ta’sir mexanizmi 
o‘zgacha. Bu preparat adashgan nerv afferent tolalaridagi tugunli gangliyni 
(g.nodosum) qo‘zg‘atib, qayt qilishni rivojlantiradilar.
Qayt qildiruvchi vositalar kam qo‘llaniladi. Jumladan, ba’zi sabablarga 
ko‘ra me’dani chayish mumkin bo‘lmagan holatlarda, asosan apomorfin 
qo‘llaniladi (teri ostiga yuboriladi). Ushbu pereparat alkogolizmni davolashda, 
salbiy refleks yaratishda ham qo‘llaniladi.
Lekin kuchli kislotalar va ishqorlar bilan zaharlanganda (me’daning 
kimyoviy kuyishi bo‘lganda) me’da va o’n ikkibarmoqli ichak yarasida, 
o‘pkadan qon ketishi mumkin bo‘lgan xastaliklarda va yurakning og‘ir 
xastaliklarida qayt qildiruvchi vositalarni qo‘llash mumkin emas. Qusish 
markazini falajlovchi vositalar (masalan, narkoz vositalari) bilan zaharlanganda 
apomorfin samara bermaydi.