O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega bo‘lgan bronxolitiklar 
Turli 
xil 
bronxospazmlarni, 
jumladan 
bronxial 
astmani 
davolashda 
yalig‘lanishni bartaraf etuvchi vositalar ham keng qo‘llaniladi. Bu asnoda 
glyukokortikoidlar katta ahamiyatga egadirlar. Glyukokortikoidlar semiz 
hujayra 
va 
ular 
granulalarining 
membranasini 
stabillaydilar 
(turg‘unlashtiradilar), 
β
2
-adrenoretseptorlar 
sezgirligini 
oshiradilar 
(sensibilizatsiyalaydilar) va qisman bevosita bronxolitik ta’sir ko‘rsatadilar. 
Lekin eng asosiysi bu ularning kuchli yallig‘lanishiga qarshi va 
immunodepressiv faolliklaridir. So‘zsiz bir vaqtning o‘zida yuzaga keluvchi ana 
Shunday xilma-xil ta’sirlar bronxial astmaning kechishiga ijobiy ta’sir 
ko‘rsatadi. Glyukokortikoidlarni 
(beklometazon dipropionat, flutikazon 
propionat)
Mahalliy aerozol ko‘rinishida yoki sistemali ta’sirdan foydalanish 
uchun kiritiladi 
(deksametazon, triamsionolon)
.Lekin barchasini ham 
ingalyatsiya qilish mumkin. Glyukokortikoidlarni aerozollarini qo‘llaganda 
og‘iz bo‘shlig‘i va halqumni kandidomikozi, hamda yo‘tal rivojlanishi mumkin. 
Bronxospazmlarni bartaraf etishda allergiyaga qarshi dori vositalar ham 
ahamiyatlidir. 
Cromolynum-Natrium
(intal)-sintetik birikma, bronxial astmada qo‘llanuvchi 
spetsifik vosita. U semiz hujayralar (mastotsitlarni) degranulyatsiyasini 
tormozlab ulardan bronxospazm, allergiya va yallig‘lanishni rivojlantiruvchi 
mediatorlarni ajralib chiqishini to‘xtatadi. Bunday ta’sir mexanizmi Shundan 
iboratki, kromolin-natriy semiz hujayralarga Ca
2+
ionlarini kirishini bloklaydi va 
Shu tufayli semiz hujayra va granulalar membranalarini stabillaydi, lekin dori 
vosita gistamin retseptorlariga (H
1
) ta’sir ko‘rsatmaydi, ya’ni antigistamin 
ta’siriga ega emas. Kromolin-natriy asosan allergik bronxial astmada yaxshi 
samara beradi. Faqat astma xurujlarini oldini olish uchun qo‘llaniladi. Yuzaga 
chiqqan xurujlarni bartaraf etmaydi. “SPINGALER” moslamasi yordamida 

---

- 457 -
kromolin-natriy kukuni (kapsulada) kuniga 3-4 marta ingalyatsiya qilinadi. 
Shifobaxsh ta’siri asta-sekin rivojlanadi (2-4 hafta kerak bo‘la-di). Davolash 
asosan uzoq davom etadi.