O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

tulobuterol , 
klenbuterol, salmeterol, formoterol). 
Atropin
va uning guruhiga kiruvchi dori vositalarning bronxolitik ta’sir 
mexanizmi guanilatsiklaza fermenti faolligini susaytirish natijasida s-GMF 
miqdorini kamayishi va Shu tufayli “semiz” hujayralardan spazmogen 
moddalar- ning ajralishini kamayishi bilan bog‘liqdir (gistamin, MRS-A, LTS
4
, 
LTE
4 –
leykotriyenlar). Bronxolitik ta’sir kuchi va bronxial astma xurujlarini 
bartaraf etish samaradorligi bo‘yicha M-xolinoblokatorlar adrenomimetiklardan 
birmuncha kuchsizdirlar, lekin ularga ko‘nikish sekin rivojlanadi. 

---

- 453 -
M—xolinoblokatorlar ta’sirida silliq mushaklarning bo‘shashishi asosan 
bronxlarning proksimal qismida bo‘ladi. Ularning bunday ta’siri ingalyatsiya 
qilinganda ham 20-40 daqiqadan keyin, ya’ni kechroq boshlanadi, lekin 8 
soatgacha davom etadi. Bir vaqtning o‘zida bronx bezlarining sekretsiyasi, 
mukotsiliar transport, epiteliy kipriklarining harakati kamayadi. 
8.2-Rasm. 
Adrenomimetik va xolinoblokatorlarning bronxolitik ta’siri
 
MRS-A- 
anafilaksiyaning 
sekin 
ta’sir 
etuvchi 
substansiyasi 
(leykotriyenlardan iborat). + musbat ta’sir: - manfiy ta’sir. 
M-xolinoblokatorlar adashgan nerv tonusi ortgan (vagotoniya), jismoniy 
zo‘riqishda yuzaga chiquvchi astma, sovuq va changli havo qo‘zg‘otuvchi 
bronxospazmlarda 
qo‘llaniladi. 
Boshqa 
dori 
vositalar 
bilan 
M-
xolinoblokatorlarni kechqurun berish maqsadga muvofiqdir, chunki tunda 
parasimpatik nerv sistemasining tonusi ortadi. M-xolinoblokatorlarning noxush 
М-холиноблокаторлар 
М-холиноблокаторлар 
Семиз ҳужайра 
Адреномиметиклар 

---

- 454 -
ta’sirlari ma’lum: akkomodatsiyaning buzilishi, taxikardiya, og‘iz qurushi 
kabilar metatsin, ipratropiya ta’sirida kamroq kuzatiladi. 
Ipratropiy
ning bronxolitik ta’siri ingalyatsiya yo‘li bilan qo‘llanganda kuchli 
namoyon bo‘ladi, lekin ta’siri β
adrenomimetiklarga nisbatan sekinroq 
rivojlanadi, 6 soat davom etadi. To‘rtlamchi ammoniyli birikma bo‘lganligidan 
u MNS ga o‘tmaydi.