O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

I. 
Dofaminergik ta’sirni kuchaytiruvchi moddalar. 
1.
Dofaminning o’tmishdoshi: 
Levodopa
2.
Dofamin retseptorlarini stimullovchi moddalar (dofaminomimetiklar): 
Bromokriptin, Ropinirol 
3.
Monoaminoksidaza B ni bloklovchilar: 
Selegilin
II. 
Glutamatergik ta’sirni susaytiruvchi moddalar.

Midantan 
III. 
Xolinergik ta’sirni susaytiruvchi moddalar 
 
 Siklodol
L e v o d o p a
(L-DOFA, 
levodofa) 
dioksifenilalaninning 
chapga 
aylanuvchi 
izomeri 
bo’lib, dofaminning o’tmishdoshi hisoblanadi. 
Gematoentsefalik to’siqdan o’tib neyronlar ichiga kirib boradi va dofaminga 
aylanadi. Bazal tugunlarda to’planib, parkinsonizm simptomlarini bartaraf 
etadi. Levadopa asosan gipokineziyaga, kamroq darajada rigidlikka, yanada 
kamroq titroqqa ta’sir ko’rsatadi. Levodopa Parkinson kasalligini va 
simptomatik parkinsonizm (antipsixotik dori vositalari bilan chaqirilgan) 
ko’rinishlarini davolashda yuqori samaradorlikga ega bo’lgan dori vosita 
hisoblanadi. Levadopa ta’siri 1 haftadan keyin, 1 oydan so’ng esa maksimal 
darajaga erishiladi. Dozasini sekin asta oshirilishi zarur. Dori vositani faqat 
ovqatdan so’ng ichiladi. O’rinbosar terapiya bo’lganligi tufayli dori vosita 
uzoq muddat beriladi. Dori vosita oshqozon ichak traktidan tez so’riladi. Lekin 
moddaning 70-90 % i ichak shilliq qavatida metabolizmga uchraydi. Dori 
vosita organizmda dofaminga va boshqa metabolitlarga aylanadi. Bu jarayon 
DOFA-dekarboksilaza, KOMT va MAO ta’sirida namoyon bo’ladi. Natijada 
qabul qilingan levadopaning 1% MNS ga boradi. Metabolitlari va o’zgarmagan 

---

- 321 -
qismi buyrak orqali organizmdan chiqib ketadi. 
Kuzatilishi mumkin bo’lgan nojo’ya effektlari: ishtahani buzilishi, 
ko’ngil aynash, qusish, ortostatik gipotenziya, yurak aritmiyasi, ruhiy 
o’zgarishlar, harakatni buzilishi (ba’zi bir bemorlarda xoreya tipidagi 
harakatlar vujudga keladi). Bu asoratlar qaytar bo’lib, levadopa dozasini 
kamaytirish bilan yo’qoladi. Ko’pgina nojo’ya effektlar periferik to’qimalarda 
levadopadan dofamin hosil bo’lishi bilan tuShuntiriladi.