O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

faolsizlantiruvchilarni susaytiruvchilar.

---

- 310 -
Natriy valproat 
3. GAMK ni faolsizlanishiga to’sqinlik qiluvchilar 
 
Vigabatrin 
4. GAMKni neyronal va glial hujayralar tomonidan qamrab olinishini 
falajlovchilar 
Tiagabin 
IV. Glutamatergik tizim faolligini susaytiruvchi moddalar 
1.Presinaptik nerv oxiridan glutamat ajralib chiqishini 
kamaytiruvchi moddalar 
Lamotridjin 
2. Glutamat (AMRA) retseptorlarini falajlovchi moddalar 
Topiramat 
Katta xurujli talvasalarni oldini oluvchi dori vositalarga - karbamazepin, 
difenin, natriy valproat, fenobarbital, lamotridjin kiradi. 
F e n o b a r b i t a l (lyuminal) barbiturat kislotasining hosilasi bo’lib, uxlatuvchi 
ta’sirga ham ega. Tutqanoqni davolash uchun subgipnotik dozadan 
foydalaniladi. Fenobarbitalning ta’sir qilish mexanizmi GAMK ergik tizimni 
faollashtirishiga bog‘liq. GAMK
A
makromolekulyar retseptor kompleksidagi 
barbiturat 
retseptorlariga 
ta’sir qilib, GAMK samarasini oshiradi. 
Fenobarbitalni tutqanoqqa qarshi ta’siri epileptogen o’choqda neyronlar 
qo’zg‘aluvchanligini va bu neyronlardan impulslarni tarqalishini 
kamaytirishidan kelib chiqadi. Natijada dori vositani tinchlantiruvchi va 
uxlatuvchi ta’sirlari ham namoyon bo’ladi. Fenobarbital kumulyatsiya 
xususiyatiga ega bo’lib, uzoq muddat qo’llanilganda o’rganib qolish va tobelik 
rivojlanadi. Gidantoin hosilalaridan d i f e n i n (fenitoin, difenilgidantoin, 
dilantin,) tanlabroq tutqanoqqa qarshi ta’sir etadi. Dori vosita natriy kanallarini 
falajlab, epileptogen o’choqdan impulslarni hosil bo’lishi va tarqalishiga 
to’sqinlik qilib, talvasa rivojlanishini oldini oladi. Difenin oshqozon ichak 
tizimidan yaxshi so’riladi. Biotransformatsiya jarayoni jigarda kechadi. Shu 
bilan birga difenin fenobarbital kabi jigar mikrosomal fermentlarini faolligini 

---

- 311 -
oshiradi. Difininni metabolitlari va o’zgarmagan qismi buyrak orqali chiqib 
ketadi. Difenin ham ahamiyatsiz darajada kumulyatsiya xususiyatiga ega. 
Difenin fenobarbitaldan farq qilib, MNS faoliyatini susaytiruvchi xususiyatga 
ega emas (terapevtik dozada uyquchanlik chaqirmaydi, tinchlantiruvchi ta’siri 
yo’q yoki kam namoyon bo’ladi). Difenin qo’llanilganda neyrogen buzilishlar 
kuzatilishi mumkin (bosh aylanishi, ataksiya, titroq, nistagm, diplopiya va 
boshqalar). Ba’zan giperplastik gingivit kuzatilishi mumkin (milkni shilliq 
qavatini o’sishi). Difenin qitiqlovchi ta’sirga ega bo’lganligi tufayli ko’ngil 
aynash, qayd qilish, turli xil teri toshmalari kuzatilishi mumkin.
1
Ko’z olmasini noaniq harakati. (grekchadan –