O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

Digidrirlangan sporin alkaloidlari (digidroergotamin va boshq.) tomirlarga ta’siri yuqori. α-adrenoretseptorlarga nisbatan qisman agonist-antagonist hisoblanadi. Arteriyalardagi α-adrenoretseptorlarni falajlab gipotenziya chaqiradi. Venalarga nisbatan qisman agonist bo`lib ularni tonusini oshiradi. Shu munosabat bilan digidroergotamin mezilat va boshqa digidrolangan alkaloidlar ortostatik gipotenziyani profilaktikasi uchun qo`llaniladi. Ichishga va parenteral yo`l bilan yuboriladi.
Ba’zan, ortostatik gipotenziyada kashtan dori vositalari, tribenozid qo`llaniladi. Lekin bu dori vositalar kam samaradorlikga ega.
Oyok vena qon tomirlarining surunkali yetishmovchiligi kasalligi keng tarqalgan patologiyalarga kiradi. Venalarni varikoz kegngaymalari rivojlangan mamlakatlarning mehnatga qobiliyatli aholisini 10-40% da uchraydi. Bu kasalikning ogir ko`rinishi terining trofik yaralari bo`lib, bu 1-2% uchraydi. Oyoq vena tomirlarining surunkali yetishmovchiligining rivojlanishida asosan, vena tomirlari devorining silliq musqo’llarini qisqaruvchanlik xususiyatini pasayishi yotadi. Venalarni patologik kengayishida, vena tomirlari klapanlarining yetishmovchiligi sabab bo`ladi. Vena tomirlarida qon dimlanishi va venoz bosimni oshishi ko`zatiladi. Natijada leykotsitlar va hujayra endoteliylari faollashadi. Ularni yuzasida ko`p adgeziya malekulalari to`planib, leykotsitlarni endoteliy yuzasi bilan o`zaro ta’sirlanishiga olib keladi. Bu faol jarayon kapillyar va venulalarda namoyon bo`ladi. So`ngra leykotsitlar atrofdagi to`qimalarga chiqa boshlaydi. Faollashgan leykotsitlarni degranulyatsiyasi natijasida, ulardan proteolitik fermentlar, stitokinlar, kislorodning erkin radikallari va boshqa faol moddalar ajralib chiqadi, bo`lar tashib yuruvchi oqsillarni tarkibini, qisqaruvchanlik qobiliyatini, retseptorlarni, to`qima komponentlarini buzadi. Mikrosirkulyator tomirlarni o`tkazuvchanligi ham oshadi. Venoz gipertenziya natijasida leykotsitlar venalarni, atrofdagi to`qimalarni jarohatlashi natijasida mikrosirkulyatsiyani buzilishi kuzatiladi. Bu esa shish, yallig’lanish va to`qimalar destruksiyasi terida trofik yaralar hosil bo`lishiga olib keladi.
Bu patologiyalarni asosan xirurgik yo`l bilan davolanadi. Oxirgi yillarda farmakoterapiyaga katta e`tibor qaratilmoqda, bu esa qator samarali venotrop dori vositalar yaratilganligi bilan tushuntiriladi.
Tananing pastki qismi venalarining surunkali yetishmovchiligini davolash uchun quyidagi guruh dori vositalardan foydalaniladi:
A. Venalar tonusini oshiruvchi va venoprotektor ta’sirga ega bo`lgan preparatlar:
a) Tabiiy (o`simliklardan olingan) (bioflavonoidlar, o`simlik mevalaridan olingan va kashtanni turli xil qismlaridan, uzum danagi ekstraktidan olingan dori vositalari) dori vositalar.
b) Sintetik dori vositalar (tribenozid)
B. Venoprotektor ta’sirga ega bo`lgan dori vositalar.
a) O`simliklardan olingan (rutin dori vositalari va uning hosilalari, Ginkgo daraxti bargidan tayyorlangan dori vositalar)
b) Sintetik dori vositalar (kaltsiy dobezilat)
Gemoroyni sistemali va mahalliy farmakoterapiyasi, tana pastki qismi venoz qon tomirlarining surunkali yetishmasligini davolashga o`xshash. Lekin o`zining spetsifikasiga ega. Gemoroyni davolashda nonarkotik analgetiklar, spazmolitiklar, nosteroid yallig’lanishga qarshi moddalar va gemostatiklar katta ahamiyatga ega. Hattoki, yo’g’on ichak funksiyasini normallashtirib turish(ich qotish profilaktikalarida) ham uchun qo`llaniladigan kompleks davolashning kerakli komponentiga gemaroyga qarshi terapiya ham kiradi.
A. Vena tonusini oshiruvchi va venoprotektor ta’sirga ega bo`lgan dori vositalar