O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

ADRENORETSEPTORLARNI FALAJLOVCHI VOSITALAR. (ADRENOBLOKATORLAR)

Bu guruh dorilari postsinaptik membranadagi adrenoretseptorlarni qamal qilib, NAning va boshqa bevosita adrenomimetiklarni depolyarizatsiya chaqirishiga to‘sqinlik qiladilar. NAning sinteziga adrenoblokatorlar ta’sir etmaydilar. α – adrenoblokatorlar: α-adrenoblokatorlar ta’siri ostida, adrenalin faqat β-adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atadi. Tomirlar (skelet mushaklarining, jigar, o‘pka, bosh miya, yurak mushaklarining qon tomirlari) kengayadi, qon bosimi pasayadi, adrenalinning odatdagi ta’sirini teskarisi yuzaga chiqadi.
Fentolamin postsinaptik membranadagi α₁ va presinaptik α₂-adrenoretseptor­larni baravariga blokalaydi. Natijada postsinaptik adrenoretseptorlar bloklanishiga qaramay, presnaptik membranada NA ajralishi ortib ketadi va sinapsdan qo‘zg‘alish impulslarini o‘tishi tez tiklanadi. Shu sababli fentolamin qisqa ta’sir etadi (10-15min. v/v), α₂ retseptorlar bloklanganligi uchun taxikardiya yuzaga keladi. Fentalamin arteriola va prekapilyarlarni kengaytirgani uchun qon bosimi pasayadi. Simpatik nerv tolalari bloklanganligidan, parasimpatik nerv sistemasining tonusi ortadi va shu sababdan MIT-a’zolarining harakati va sekretsiyasi kuchayadi. Fentolamin ichakdan yaxshi so‘rilmaydi (suvda yomon eriydi).
Qo‘llanilishi:

• 
  periferik qon aylanishining buzilishida (reyno-xastaligi, obliteratsiyalanuvchi endoarteritlar, aterosklarozli gangrenanning boshlang‘ich bosqichida),
  
• 
  feoxromotsitoma
  
• 
  gipertonik krizlarda (xafaqonlik hurujlarida)
  
• 
  sekin bituvchi yaralarda (trofik yaralarda, ayniqsa, oyoqlarda, chunki qon aylanishini yaxshi qiladi, hamda insulinni ajralishini oshiradi).
  

Noxush ta’siri: bosh aylanish, burun shilliq qavatini shishi, ko‘ngil aynash, qayt qilish, ba’zan ich ketishi.
Fentolaminni parenteral yo‘l bilan yuborish mumkin bo‘lgan shakli ham bor.