O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta′lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Kobalt 
 
Bu ma'danli moddaning biologik ahamiyati aniqlanganiga u qadar ko‘p 
vaqt  bo‘lgani  yo‘q.  Ammo  u  shunday  unsurlar  qatoriga  kiradiki,  uning 
me'yoridan kami ham, ko‘pi ham salomatlik uchun zarar keltiradi.  

---

190 
 
Kobalt B
12 
vitaminining (kobalamin) tarkibiy qismiga kirib (B
12 
vitamini 
molekulasida 1 atom kobalt bor), unga bo‘lgan taqchillik kamqonlik (anemiya) 
kasalligini keltirib chiqaradi. 
Kobaltga  bo‘lgan  kunlik  ehtiyoj  o‘rtacha  14-78  mkg,  kamqonlilik 
alomatlari sezilganida bu ko‘rsatkich 50-150 mkg gacha chiqariladi. 
Kobaltning  asosiy  manbalari  bo‘lib  jigar,  buyraklar,  sut  va  sut 
mahsulotlari, tuxum, bug‘doy va grechka yormasi, makkajo‘xori, loviya, no‘xat, 
sarimsoqlar hisoblanadi (18-ladval). 
Aniqlanishicha,  qaerda  kobaltga  taqchillik  bo‘lsa,  o‘sha  yerda 
yashaydigan  odam  va  hayvonlarda  anemiya  ko‘p  uchraydi.  Odam  tanasining 
turli a'zolarida kobaltning miqdori har xil, masalan, taloqda 35 mkg%, jigarda 
25 mkg%, mushaklarda 2,3 mkg%, qonda 60 mkg%. 
19-jadval 
 Ba'zi bir oziq-ovqat mahsulotlarida kobalt miqdori  (100 g da mkg 
hisobida) 
 
Oziqovqat 
turlari 
Kobalt   Oziqovqat 
turlari 
Kobalt  
Oziqovqat 
turlari 
Kobalt  
Non  
Grechka 
yormasi 
Makaronla
r 
Loviya 
No‘xat 
Kartoshka 
Sabzi 
Karam  
2 
3 
2 
8 
8 
1 
2 
2 
Lavlagi 
Piyoz 
Sarimsoq 
Bodring 
Shivit 
Sholg‘om 
Qizil 
qalampir 
4 
2 
8 
1 
2 
3 
3 
Sut 
Mol go‘shti 
Cho‘chqa 
go‘shti 
Mol jigari 
Mol buyragi 
Tuxum 
Baliq 
Petrushka  
7 
2 
5 
8 
5 
2 
5 
4 
 
Kobalt  yetishmasligi  soch  oqarishiga  ham  sabab  bo‘ladi.  U  tanada 
nuklein  kislotalarning  sintezlanishi  uchun  kerak,  kasalliklardan  keyin  tana 
kuchga  enishida  bu  unsur  muhim  ahamiyatga  ega.  Kobaltning  me'daichak 
tizimidan qonga so‘rilishi oson kechadi.  
Doim  o‘simlik  mahsulotlari  bilan  oziqlanish  kobaltga  nisbatan 
taqchillikni  keltirib  chiqarishi  mumkin,  shuning  uchun  sut,  mol  jigari, 

---

191 
 
buyraklardan  tegishli  ravishda  ovqatda  ishlatib  turish  oqilona  ovqatlanishni 
tashkil qilishda muhim bo‘lib hisoblanadi.