O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta′lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti



Download 3,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet159/252
Sana31.12.2021
Hajmi3,73 Mb.
#230343
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   252
Bog'liq
ovqat hazm qilish va ovqatlanish fiziologiyasi

OVQATLANISH MEYORLARI VA TARTIBI 
Vujudda quvvat almashinuvi  
Ovqatlanish  me‘yorlarni  va  tartibini  aniqlashda  organizmdagi 
quvvatning  almashinuvi  katta  ahamiyatga  ega.  Vujudning  tiriklik  va  hayot 
kechirishi  bilan  bog‘liq  barcha  jarayonlar,  ya'ni  yurak  urishi,  qon  tomirlari 
bo‘ylab  qon  harakati,  nafas  olish,  hazm  a'zolarining  faoliyati,  jigar,  taloq, 
buyraklar,  ichki  sekretsiya  bezlari,  asab  tizimining  ishlashi,  mushaklarning 
qisqarib  bo‘shashishi,  hujayra  to‘qimalarning  ko‘payishi  va  yangilanishi, 
mehnat  faoliyati  va  boshqalar  tegishli  miqdorda  quvvat  sarflanishi  bilan 
amalga  oshiriladi.  Bu  quvvat  esa  tanaga  iste'mol  qilinadigan  ovqatlardagi 
asosiy  oziq  moddalari  uglevodlar,  yog‘lar  va  oqsillar  bilan  o‘tadi.  Shuningdek 
qabul  qilingan  oziq  moddalar  hisobidan  vujudning  o‘ziga  tegishli  bo‘lgan 
hujayra  va  to‘qimalari  yuzaga  keladi  hamda  yangidan  hosil  bo‘lgan  organik 
moddalarning  kimyoviy  yo‘l  bilan  parchalanishidan  tegishli  energiya  ajralib 
chiqib,  u  vujudning  qayd  qilingan  barcha  ehtiyojiga  sarflanadi. Mana  shu  sarf 
qilinadigan  umumiy  quvvat  asosiy  almashinuv  energiyasi,  ovqatning 
spetsifikdinamik  ta'siri  uchun  ketadigan  energiya  va  tananing  tashqi 
faoliyatiga sarflanadigan quvvat kabi 3 tarkibiy qismdan iborat. 
Har  qanday  vujudning  barcha  faoliyatlar  uchun  sarflagan  jami  quvvati 
iste'mol  qilinadigan  ovqati  tarkibi  hisobidan  qoplanishi  kerak.  Kun  uzog‘ida 
yeyiladigan barcha taomlardagi  quvvatning sarflangan quvvatga teng bo‘lishi 
vujuddagi barcha hayotiy vazifalarning me'yorda borishini ta'minlaydi, agar u 
kam  bo‘lsa  bajariladigan  amaliy  ishlar  samaradorligi  pasayadi.  Agar  bu  hol 
surunkali  davom  etsa,  odam  ozib,  bir  qator  xastaliklarga  duchor  bo‘lishi 
mumkin.  Iste'mol  taomlari  bilan  tanaga  kirgan  quvvatning  vujud  tomonidan 
sarflangan  energiyadan  ko‘p  bo‘lish  hollari  ham  kishilar  hayotida  ko‘p 
kuzatiladi  va  bu  holning  ham  o‘ziga  xos  salbiy  tomonlari  bor,  masalan, 
ehtiyojdan ortiqcha quvvat eng avval semirish va u bilan bog‘liq ko‘pgina davr 
kasalliklariga  olib  keladi.  Qolaversa,  me'yoridan  ortiq  quvvat  qabul  qilish 
ortiqcha  ovqat  iste'mol  qilish  bilan  amalga  oshirilganligi  uchun  bu  hol  oila  va 
jamiyat  byudjetiga  ham  salbiy  ta'sir  qilib,  iqtisodiy  qiyinchiliklar  tug‘diradi. 
Hozirgi  paytda  yuqorida  qayd  qilingan  har  ikkala  mutanosiblik  har  bir  davlat, 
xalq  orasida  uchrab,  kishilar  sihatsalomatligini  muhofaza  qilishda,  mehnat 
unumdorligini  oshirishda,  oziiqovqat  mo‘lko‘lchiligini  ta'minlashda  iqtisodiy 
barqarorlikni vujudga keltirishda bir qator muammolarni paydo  qilmoqda. Bu 


197 
 
muammolarni  yechishda  masalaning  siyosiy  va  ijtimoiy  jihatlaridan  tashqari 
yana  kishilar  orasida  ovqatlanish  madaniyatining  to‘g‘ri  shakllanishi  va  uning 
yuqori darajada bo‘lishi muhim ahamiyat kasb etadi. Tanada quvvat sarflanishi 
va u bilan bog‘liq jarayonlar haqida har bir kishi tegishli tasavvurga ega bo‘lishi 
lozim.  
 

Download 3,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish