Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy Universiteti Tarix fakulteti Tarix

Sebzor dahasidagi darvozalarning nomlari.
Labzak darvozasi
. Toponim “Tarixi jadida”da eslatilgan “Oʻzbek 
darvozasi” bilan turdoshga oʻxshaydi. Muhammad Solih oʻz asarida Shayx Shibli 
arigʻi Oʻzbeklar darvozasidan shaharga kirib, Qiyot darvozasidan tashqariga oqib 
chiqadi, deydi. Ana shu mulohazadan kelib chiqib Oʻzbek va Labzak nomlari bitta 
darvozaga tegishli, deb faraz qilish mumkin. Yana bir sabab, “Tarixi jadidayi 
Toshkand” asari arab yozuvida yozilgan boʻlib, mazkur grafika boʻyicha “labzak” 
va “oʻzbek” soʻzlarining koʻrinishi bir-biriga juda oʻxshaydi. “Oʻzbek” degan 
darvoza Muhammad Solih keltirgan XIV asr oxiri – XV asr darvozalari roʻyxatida 
ham bor. Unda muallif Oʻzbek darvozasining nomi oʻzbek qabilasi nomidan 
olinganini taʼkidlaydi. Labzak darvozasining nomi “labzak” gidronimi va 

---

toponimlari bilan bogʻliq boʻlib, “lab” va “zax” – “zax yerdan oqib chiqqan (ariq) 
maʼnosini anglatadi, degan fikr ham bor.
Taxtapul darvozasi
. “Taxtapul” – forscha qoʻshma toponim (“taxta” va 
“pul”), tarjimasi “yogʻochkoʻprik” degan maʼnoni anglatadi.
Qorasaroy darvozasi
. “Qorasaroy” – ikki oʻzakli qoʻshma etnotoponim. 
Aslida bu turkiy soʻz, qadimgi turkiy qabilalardan birining nomini bildiradi. 
Koʻkcha dahasidagi darvozalar nomlari.
Sagʻbon darvozasi
. “Sagʻbon” toponimining etimologiyasi haqida aniq 
maʼlumot yoʻq. Muhammad Solih “Tarixi jadidayi Toshkand”da keltirgan XIV asr 
oxiri – XV asr darvozalari roʻyxatida u 
Suʼboniyon
, XIX asr darvozalari 
roʻyxatida esa, 
Sagʻbon
shakllarda berilgan. Ehtimol, “Suʼboniyon” soʻzi davrlar 
mobaynida xalq talaffuzida oʻzgarib, qisqargan va “Sagʻbon” shaklini olgandir. 
Sagʻbon darvozasi XX asr boshlarida bor edi va uning nomi Sagʻbon mahallasi 
nomida keyinchalik ham saqlanib qoldi. 
N.G.Malliskiy
“Sagʻbon” mahallasida it 
boqarlar (psari) koʻp boʻlgani uchun, shunday atalgan, degan taxminni aytgan. 
A.R.Muhammadjonovning fikriga koʻra, “