O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

zichlik 
koeffitsiyentidan
 
foydalanamiz. 
Daryo 
tarmoqlarining zichlik koeffitsiyenti deb, bosh daryo va uning irmoqlari 
bilan birgalikdagi uzunliklari yig‘indisining shu daryo sistemasi joylashgan 
havza maydoniga bo‘lgan nisbatiga aytiladi, ya’ni: 


F
L
i





, 
ifodada L- bosh daryo uzunligi, 

i

- irmoqlar uzunliklarining yig‘indisi, F- 
daryo sistemasi joylashgan havza maydoni. Mazkur koeffitsiyent km/km
2
o‘lcham birligida ifodalanadi. 
Daryoning nishabligi
 
deb, uning o‘rganilayotgan qismidagi 
balandliklar farqini shu qism uzunligiga bo‘lgan nisbatiga aytiladi: 


L
h
L
Н
Н





2
1
, 
bu yerda: 
2
1
H
H
h



bo‘lib, daryoning o‘rganilayotgan qismidagi 
balandliklar farqi, km da; L- daryoning shu qismi uzunligi, km da. 
Nishablik o‘lcham birligiga ega emas, lekin ayrim hollarda promilda(

0
), 
ya’ni balandlikning daryoning har 1000 m uzunligiga to‘g‘ri keladigan 
o‘rtacha pasayishi ko‘rinishida ifodalanadi. 
Daryo nishabligi, asosan, joyning relyefiga bog‘liq bo‘lib, uning 
energiyasi miqdorining ko‘rsatkichidir. Tog‘ daryolarida nishablik katta 
bo‘lgani uchun ular katta energiya manbalariga ega.
Daryo havzasining shakl va o‘lcham ko‘rsatkichlari. 
Daryolar 

---

101 
havzalari bir-biridan shakli, o‘lchami va boshqa belgilari bilan farq qiladi. 
Ularni quyidagi ko‘rsatkichlar orqali ifodalash mumkin: 
- daryo havzasining maydoni; 
- daryo havzasining uzunligi; 
- daryo havzasining kengligi; 
- daryo havzasining simmetriklik darajasi; 
- daryo havzasining o‘rtacha balandligi; 
- daryo havzasining o‘rtacha nishabligi.