O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Suvning geografik qobiqdagi ishini miqdor 
jihatdan Quyosh radiatsiyasi bilan taqqoslasa bo‘ladi, sifat jihatdan esa 
uning o‘rnini hech narsa bosa olmaydi”. 
Suvning inson hayotidagi ahamiyati hammaga ma’lum. Bilamizki, 
inson qadim zamonlardan boshlab suvdan turmush ehtiyojlarini 
qondirishda eng sodda usullarni qo‘llab foydalanib kelgan. Hozirgi kunga 
kelib, suv maxsus inshoot va qurilmalar yordamida tindirilib, tabiiy yoki 
sun’iy ravishda tozalanib, kerak bo‘lgan hollarda zararsizlantirib 
ishlatilmoqda. 
Qishloq xo‘jaligi va sanoatda suvning o‘rnini hech narsa bosa 
olmaydi. Masalan, bug‘doydan olinadigan hosilning har bir tonnasi uchun 
1500 tonna, 1 tonna sholi uchun 4000 tonna, 1 tonna paxta tolasini 
yetishtirish uchun 10000 tonnagacha suv talab etiladi. Sanoatda 1 tonna 
g‘isht tayyorlash uchun 1­2 tonna, 1 tonna ko‘mir qazib chiqarish uchun 3 
tonna, 1 tonna po‘lat yoki qog‘oz ishlab chiqarish uchun esa 250-300 tonna 
suv zarur bo‘ladi. Yengil sanoatda 1 tonna sintetik tola ishlab chiqarish 
jarayonida 4000 tonnagacha suv talab etilsa, 1 tonna ip gazlama tayyorlash 
uchun esa 10 tonnagacha suv sarflanadi. Ayrim sintetik tolalardan 1 tonna 
gazlama tayyorlash uchun 3000 tonnagacha suv sarflanadi. 
Suv havzalarining eng arzon transport vositasi ekanligi hammaga 
ma’lum. Shu sababli suv transporti xalq xo‘jaligi turli sohalarini 
rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Suv transportini rivojlantirish 
maqsadida dunyodagi dengizlar, ko‘pgina daryolar kanallar orqali bir­biri 
bilan tutashtirilgan. Masalan, Suvaysh kanali O‘rta yer dengizi bilan Qizil 
dengizni tutashtirsa, Panama kanali Karib dengizi bilan Tinch okeanni 

---

40 
tutashtiradi. Yoki Volga-Don kanali Volga va Don daryolarini tutashtiradi.
Daryolar juda katta energiya manbaidir. Shu sababli juda ko‘p 
daryolarda eng arzon elektr energiyasi beruvchi gidravlik elektr stansiyalar 
- GESlar qurilgan va qurilmoqda. 
Suv obyektlarining mudofaa maqsadlaridagi ahamiyati ham 
nihoyatda katta. Chunki dunyodagi ko‘p davlatlar chegarasining asosiy 
qismi daryolar orqali o‘tadi. Ana shu chegaralarni sergaklik bilan 
qo‘riqlash uchun daryo tarmoqlari gidrografiyasini va ularning suv rejimi 
xususiyatlarini yaxshi o‘rganish talab qilinadi.