O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

10.14-rasm. Norin daryosi suvining (Uchqo‘rg‘on yaqinida)
minerallashuvi va undagi asosiy aniionlar miqdorining 
 yil davomida o‘zgarishi

---

141 
Tabiiy suvlarning minerallashuv darajasi, ya’ni tarkibida erigan 
moddalar miqdoriga bog‘liq holda O.A.Alyokin tomonidan quyidagi to‘rtta 
guruhga ajratilgan: 
1. Kam minerallashgan suvlar: minerallashuv darajasi 200 mg/l, 
ya’ni har litr suvda 200 milligrammcha erigan modda bo‘ladi. 
2. O‘rtacha minerallashgan suvlar (200­500 mg/l). 
3. Yuqori darajada minerallashgan suvlar (500­1000 mg/l). 
4. O‘ta minerallashgan suvlar (1000 mg/l dan katta). 
Yer kurrasidagi daryolar suvining minerallashuvi ular suv 
to‘playdigan havzalarning namlik darajasi bilan bog‘liqdir. Masalan, nam 
iqlimli hududlarda daryolar suvi minerallashuvi juda kam (Amazonka 
daryosida 35­50 mg/l ga teng) bo‘lsa, qurg‘oqchil hududlarda (O‘rta 
Osiyo, Qozog‘iston) 1000 mg/l dan ortadi. 
Daryolar suv sarfi bilan minerallashuv darajasi orasida teskari 
bog‘lanish mavjud, ya’ni daryoda suv sarfining ortishi natijasida 
minerallashuv darajasi kamayadi. Shu tufayli daryo suvlarining eng kam 
minerallashuvi toshqin va to‘linsuv davrlarida kuzatilsa, yuqori darajadagi 
minerallashuv kam suvli davrga mos keladi. Masalan, Sirdaryoning Kal 
qishlog‘i yaqinida to‘linsuv davridagi minerallashuvi 300­500 mg/l bo‘lsa, 
kam suvli davrda 500­800 mg/l ga teng bo‘ladi (10.15 ­ rasm). 
10.15-rasm. Norin daryosi (Uchqo‘rg‘on yaqinida) o‘rtacha ko‘p yillik 
 suv sarfi va minerallashuvining yil davomida o‘zgarishi 
Daryolar suvida ma’lum miqdorda organik va noorganik moddalar 
ionli-molekulyar yoki kolloid holatda uchraydi. Ularning ma’lum bir 
hududdan ma’lum bir vaqt davomida daryolar suvi bilan oqizilib ketgan 

---

142 
miqdori